Πρωτότυπος Τίτλος:
Διατροφικές παρεμβάσεις σε φλεγμονώδη νοσήματα: κατανόηση των μοριακών μηχανισμών δράσης
Συγγραφέας:
Αμερικάνου, Χαραλαμπία, Γεώργιος
Επιβλέπων καθηγητής:
Καλιώρα, Ανδριάνα
Περίληψη:
Ως φλεγμονή ορίζεται η εντοπισμένη απόκριση του σώματος σε βλαβερά ερεθίσματα, όπως τα παθογόνα, οι τοξικοί παράγοντες και ο τραυματισμός, η οποία συμβάλλει στον έλεγχο της μόλυνσης, και επιδιόρθωση της ιστικής βλάβης. Η απορρύθμιση αυτού του μηχανισμού και η χρόνια επιμένουσα φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες φλεγμονώδεις νόσους, όπως είναι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος (ή διήθηση) του ήπατος (ΜΑΛΝΗ) (γνωστή και ως λιπώδες ήπαρ) και οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ΙΦΝΕ). Η ΜΑΛΝΗ είναι η πιο συχνή νόσος του ήπατος, που χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στα ηπατοκύτταρα, μη προκαλούμενη από το αλκοόλ. Οι ΙΦΝΕ αποτελούν μία ομάδα νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από χρόνια φλεγμονή στον γαστρεντερικό σωλήνα. Και οι δύο διαταραχές έχουν υψηλό επιπολασμό στις Δυτικές κοινωνίες, κυρίως λόγω του δυτικού τρόπου ζωής και απαιτούν νέες υποσχόμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Επίσης εμφανίζουν κοινά παθογενετικά χαρακτηριστικά, όπως αυξημένη εντερική διαπερατότητα, εντερική δυσβίωση και χρόνιες φλεγμονώδεις αποκρίσεις.
Η Μαστίχα της Χίου αποτελεί ένα φυτικό προϊόν με πληθώρα βιοενεργών συστατικών, όπως τα τερπένια, τα φαινολικά συστατικά και οι φυτοστερόλες. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της είναι καλά χαρακτηρισμένες. Σκοπός της συγκεκριμένης διδακτορικής διατριβής ήταν να ερευνηθούν οι μοριακοί μηχανισμοί υπό τους οποίους η Μαστίχα εκδηλώνει τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Πιο συγκεκριμένα μελετήσαμε την αποτελεσματικότητα της Μαστίχας ως μη φαρμακολογική προσέγγιση τόσο στη ΜΑΛΝΗ όσο και στις ΙΦΝΕ, καθώς και το ποιοι μηχανισμοί συνοδεύουν αυτήν τη δράση.
Προκειμένου να αξιολογήσουμε τη δράση της Μαστίχας στη ΜΑΛΝΗ σχεδιάσαμε μία πολυκεντρική, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική μελέτη και μελετήσαμε την επίδραση στη φλεγμονή και την ίνωση του ήπατος μέσα από μαγνητική τομογραφία ήπατος σε συνδυασμό με αξιολόγηση βιοχημικών παραμέτρων, φλεγμονωδών δεικτών και εφαρμογή μεταγενωμικών και μεταβολομικών αναλύσεων. Μετά από εξάμηνη χορήγηση του συμπληρώματος με τη Μαστίχα παρατηρήσαμε βελτίωση στην εντερική δυσβίωση, όπως αυτή αποτυπώνεται στο δείκτη Bray-Curtis, ο οποίος αυξήθηκε στους εθελοντές που ελάμβαναν Μαστίχα σε σχέση με αυτούς που ελάμβαναν εικονικό φάρμακο (placebo). Επίσης η Μαστίχα μείωσε τον πληθυσμό του Flavonifractor, ένα βακτηριακό γένος που εμπλέκεται στον καταβολισμό της κερσετίνης, ένα φλαβονοειδές με αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Τα παραπάνω συνδυάστηκαν με μείωση στα χολικά οξέα και τα φωσφολιπίδια του πλάσματος, πιθανά οφειλόμενη στα βιοδιαθέσιμα τριτερπενικά οξέα της Μαστίχας. Τέλος, στους ασθενείς με σοβαρή μορφή παχυσαρκίας παρατηρήθηκε βελτίωση στην ηπατική φλεγμονή και ίνωση όπως αποτυπώθηκαν στη μαγνητική τομογραφία.
Στις ΙΦΝΕ πραγματοποιήσαμε μία διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική μελέτη με τρίμηνη διάρκεια στους ασθενείς με ενεργή νόσο και εξάμηνη διάρκεια στους ασθενείς σε ύφεση. Η μέτρηση των φλεγμονωδών δεικτών ανέδειξε μία στατιστικά σημαντική αύξηση στα επίπεδα της ιντερλευκίνης 17Α στον ορό στην ομάδα της Μαστίχας με στατιστικά διαφορετικές μέσες μεταβολές στις ομάδες της Μαστίχας και του placebo. Οι διαφορές αυτές παρατηρήθηκαν στους ασθενείς σε ύφεση και πιo συγκεκριμένα σε αυτούς με νόσο του Crohn. Παρομοίως, η μεταβολομική ανάλυση έδειξε αύξηση μεταβολιτών, όπως τα αρωματικά αμινοξέα φαινυλαλανίνη, τυροσίνη, τρυπτοφάνη μαζί με την αλανίνη, γλυκίνη και το οξικό οξύ, μόνο στους ασθενείς σε ύφεση. Καθως η τρυπτοφάνη εμπλέκεται στη ρύθμιση των βοηθητικών T-17 λεμφοκυττάρων, τα παραπάνω προτείνουν μία πιθανή μεταβολή του ρόλου αυτών των κυττάρων σε πιο προστατευτικό για τις ΙΦΝΕ σε ύφεση. Τέλος, η Μαστίχα ρύθμισε τα επίπεδα σε κάποια εντερικά μικρόβια που σχετίζονται με φλεγμονώδεις διαδικασίες, παρά την απουσία επίδρασης στη συνολική μικροβιακή δυσβίωση.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω ανέδειξαν την αντιφλεγμονώδη δράση της Μαστίχας, μελετήσαμε κατά πόσον αυτή η δράση διαμεσολαβείται από επιγενετικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως η ρύθμιση των microRNAs. Τα microRNAs είναι μικρά μόρια που λειτουργούν ως σημαντικοί ρυθμιστές της γονιδιακής έκφρασης, συμπλεριλαμβανομένων και των φλεγμονωδών μονοπατιών. Το αξιοσημείωτο είναι ότι και στις δύο κλινικές μελέτες παρατηρήσαμε ρύθμιση του ίδιου miRNA, του miR-155 (το οποίο εμπλέκεται τόσο στη ρύθμιση των λιπιδίων όσο και των Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων), αναδεικνύοντας ένα πιθανό κοινό μηχανισμό δράσης της Μαστίχας σε δύο διαφορετικές φλεγμονώδεις νόσους. Στο μέλλον χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να αποκαλύψουν περαιτέρω τους εμπλεκόμενους μοριακούς μηχανισμούς και να προτείνουν μονοπάτια που ερμηνεύουν τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της Μαστίχας.
Η Μαστίχα της Χίου αποτελεί ένα φυτικό προϊόν με πληθώρα βιοενεργών συστατικών, όπως τα τερπένια, τα φαινολικά συστατικά και οι φυτοστερόλες. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της είναι καλά χαρακτηρισμένες. Σκοπός της συγκεκριμένης διδακτορικής διατριβής ήταν να ερευνηθούν οι μοριακοί μηχανισμοί υπό τους οποίους η Μαστίχα εκδηλώνει τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Πιο συγκεκριμένα μελετήσαμε την αποτελεσματικότητα της Μαστίχας ως μη φαρμακολογική προσέγγιση τόσο στη ΜΑΛΝΗ όσο και στις ΙΦΝΕ, καθώς και το ποιοι μηχανισμοί συνοδεύουν αυτήν τη δράση.
Προκειμένου να αξιολογήσουμε τη δράση της Μαστίχας στη ΜΑΛΝΗ σχεδιάσαμε μία πολυκεντρική, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική μελέτη και μελετήσαμε την επίδραση στη φλεγμονή και την ίνωση του ήπατος μέσα από μαγνητική τομογραφία ήπατος σε συνδυασμό με αξιολόγηση βιοχημικών παραμέτρων, φλεγμονωδών δεικτών και εφαρμογή μεταγενωμικών και μεταβολομικών αναλύσεων. Μετά από εξάμηνη χορήγηση του συμπληρώματος με τη Μαστίχα παρατηρήσαμε βελτίωση στην εντερική δυσβίωση, όπως αυτή αποτυπώνεται στο δείκτη Bray-Curtis, ο οποίος αυξήθηκε στους εθελοντές που ελάμβαναν Μαστίχα σε σχέση με αυτούς που ελάμβαναν εικονικό φάρμακο (placebo). Επίσης η Μαστίχα μείωσε τον πληθυσμό του Flavonifractor, ένα βακτηριακό γένος που εμπλέκεται στον καταβολισμό της κερσετίνης, ένα φλαβονοειδές με αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Τα παραπάνω συνδυάστηκαν με μείωση στα χολικά οξέα και τα φωσφολιπίδια του πλάσματος, πιθανά οφειλόμενη στα βιοδιαθέσιμα τριτερπενικά οξέα της Μαστίχας. Τέλος, στους ασθενείς με σοβαρή μορφή παχυσαρκίας παρατηρήθηκε βελτίωση στην ηπατική φλεγμονή και ίνωση όπως αποτυπώθηκαν στη μαγνητική τομογραφία.
Στις ΙΦΝΕ πραγματοποιήσαμε μία διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική μελέτη με τρίμηνη διάρκεια στους ασθενείς με ενεργή νόσο και εξάμηνη διάρκεια στους ασθενείς σε ύφεση. Η μέτρηση των φλεγμονωδών δεικτών ανέδειξε μία στατιστικά σημαντική αύξηση στα επίπεδα της ιντερλευκίνης 17Α στον ορό στην ομάδα της Μαστίχας με στατιστικά διαφορετικές μέσες μεταβολές στις ομάδες της Μαστίχας και του placebo. Οι διαφορές αυτές παρατηρήθηκαν στους ασθενείς σε ύφεση και πιo συγκεκριμένα σε αυτούς με νόσο του Crohn. Παρομοίως, η μεταβολομική ανάλυση έδειξε αύξηση μεταβολιτών, όπως τα αρωματικά αμινοξέα φαινυλαλανίνη, τυροσίνη, τρυπτοφάνη μαζί με την αλανίνη, γλυκίνη και το οξικό οξύ, μόνο στους ασθενείς σε ύφεση. Καθως η τρυπτοφάνη εμπλέκεται στη ρύθμιση των βοηθητικών T-17 λεμφοκυττάρων, τα παραπάνω προτείνουν μία πιθανή μεταβολή του ρόλου αυτών των κυττάρων σε πιο προστατευτικό για τις ΙΦΝΕ σε ύφεση. Τέλος, η Μαστίχα ρύθμισε τα επίπεδα σε κάποια εντερικά μικρόβια που σχετίζονται με φλεγμονώδεις διαδικασίες, παρά την απουσία επίδρασης στη συνολική μικροβιακή δυσβίωση.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω ανέδειξαν την αντιφλεγμονώδη δράση της Μαστίχας, μελετήσαμε κατά πόσον αυτή η δράση διαμεσολαβείται από επιγενετικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως η ρύθμιση των microRNAs. Τα microRNAs είναι μικρά μόρια που λειτουργούν ως σημαντικοί ρυθμιστές της γονιδιακής έκφρασης, συμπλεριλαμβανομένων και των φλεγμονωδών μονοπατιών. Το αξιοσημείωτο είναι ότι και στις δύο κλινικές μελέτες παρατηρήσαμε ρύθμιση του ίδιου miRNA, του miR-155 (το οποίο εμπλέκεται τόσο στη ρύθμιση των λιπιδίων όσο και των Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων), αναδεικνύοντας ένα πιθανό κοινό μηχανισμό δράσης της Μαστίχας σε δύο διαφορετικές φλεγμονώδεις νόσους. Στο μέλλον χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να αποκαλύψουν περαιτέρω τους εμπλεκόμενους μοριακούς μηχανισμούς και να προτείνουν μονοπάτια που ερμηνεύουν τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της Μαστίχας.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-06-14
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Αγγλικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Διατροφή (Γενικά). DRI’s
Λοιπά Θέματα:
Ήπαρ - Ασθένειες
Μαστίχα Χίου - Διαιτολογικές απόψεις
Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου
Μαστίχα Χίου - Διαιτολογικές απόψεις
Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου
Λέξεις-κλειδιά:
Μαστίχα Χίου, μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος, Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, εντερικό μικροβίωμα, κλινική δοκιμή
Περιγραφή:
225 σ.,εικ.,πίν.,διαγρ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
