Πρωτότυπος Τίτλος:
Αξιολόγηση προγράμματος παρέμβασης και παρακολούθησης για υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά
Συγγραφέας:
Μπουργιέζη, Ιφιγένεια
Περίληψη:
Θεωρητικό υπόβαθρο: Η άνοδος του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα υγείας της σύγχρονης εποχής. Ο κίνδυνος εμφάνισης πολλαπλών νοσημάτων ως απόρροια του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους, καθιστά αναγκαία την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η επιστημονική κοινότητα έχει προτείνει διάφορες προσεγγίσεις διαχείρισης της παιδικής παχυσαρκίας όπως είναι η παρέμβαση στη διατροφή, στη σωματική άσκηση, στον τρόπο ζωής, ενώ σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις έχει κριθεί επιτακτική η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής ή/ και χειρουργικής επέμβασης.
Ερευνητικά Κενά και Σκοπός: Η αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών προγραμμάτων αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας είναι μειωμένη, καθώς εμφανής είναι η τάση σταδιακής επαναπρόσληψης του απωλεσθέντος βάρους μετά το τέλος της θεραπείας. Η δημιουργία προγνωστικών δεικτών του αποτελέσματος θα ήταν ευεργετική για την αποφυγή εκ νέου αύξησης του σωματικού βάρους μετά το πέρας της παρέμβασης. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκτίμηση της προσκόλλησης των παιδιών στους στόχους των συνεδριών της παρέμβασης θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα πιθανή προγνωστική παράμετρο του αποτελέσματος. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι διττός: α) η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ενός τρίμηνου, εντατικού προγράμματος διαχείρισης βάρους σε υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά ηλικίας 8-11 ετών, και β) η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας δύο διαφορετικών μεθόδων διατήρησης του αποτελέσματος (ή της απώλειας), δηλαδή παρακολούθησης ύστερα από το πέρας της παρέμβασης.
Μεθοδολογία: Το δείγμα της μελέτης σχηματίστηκε από 23 παιδιά ηλικίας 8-11 ετών που επισκέφτηκαν για πρώτη φορά τα εξωτερικά ιατρεία Παιδικής Παχυσαρκίας της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία». Όλα τα παιδιά εντάχθηκαν σε δομημένο πρόγραμμα παρέμβασης διάρκειας 3 μηνών. Ο σχεδιασμός της παρέμβασης στηρίχθηκε στις Αρχές της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Θεραπείας. Η στοχοθεσία, η επίλυση προβλημάτων, ο έλεγχος ερεθισμάτων, η αυτοπαρακολούθηση, η ενίσχυση-επιβράβευση, η πρόληψη υποτροπών είναι ορισμένες από τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν. Χρήσιμο εργαλείο της παρέμβασης αποτέλεσαν και οι 5 συνθήκες του τρώγειν. Η παρέμβαση ήταν ατομική, διάρκειας 45 λεπτών και γινόταν στο παιδί. Λάμβανε χώρα σε εβδομαδιαία βάση, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Ο ρόλος του γονέα ήταν βοηθητικός-υποστηρικτικός. Μετά το πέρας της παρέμβασης, ακολούθησε τυχαία κατανομή των παιδιών σε δύο ομάδες παρακολούθησης, τη συμβατική και την εντατική. Και οι δυο διήρκησαν για 9 μήνες. Η συμβατική παρακολούθηση περιοριζόταν σε περιοδικό έλεγχο του βάρους των παιδιών ανά τρεις μήνες. Η εντατική παρακολούθηση στηρίχθηκε σε δομημένο πρόγραμμα διατήρησης της απώλειας βάρους και των αλλαγών στη συμπεριφορά σχετικά με τη διατροφή και την άσκηση. Για το σκοπό αυτό διεξήχθησαν 11 συνεδρίες, αρχικά σε εβδομαδιαία βάση και με την πάροδο του χρόνου όλο και πιο αραιά. Οι κύριες παράμετροι αξιολόγησης της πορείας των παιδιών ήταν ο βιολογικός δείκτης Αλλαγή Ποσοστού Υπέρβαρου και ο συμπεριφορικός δείκτης Βαθμός Προσκόλλησης στους στόχους των συνεδριών.
Αποτελέσματα: Στο σύνολο των παιδιών παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού υπέρβαρου και του ΔΜΣ μετά το πέρας της παρέμβασης (0-3 μήνες) κατά 5,81 % και 0,94 kg/ m2 αντίστοιχα. Όσο μεγαλύτερη η προσκόλληση των παιδιών στους στόχους κυρίως των τελευταίων συνεδριών, τόσο μεγαλύτερη βρέθηκε η αλλαγή του ποσοστού υπέρβαρου μετά το τέλος της παρέμβασης και αντίστροφα (rho=0,465, p=0,039). Η ανάλυση των δεδομένων της 9μηνης παρακολούθησης έδειξε πως τα παιδιά της εντατικής ομάδας παρουσίασαν περεταίρω μείωση του ποσοστού υπέρβαρου κατά 4,32 %, φτάνοντας σε μια συνολική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου στο 12μηνο κατά 12,13 %. Αντιθέτως, τα παιδιά της συμβατικής ομάδας, επανέκτησαν μέρος του απωλεσθέντος βάρος, και συγκεκριμένα αύξησαν το ποσοστό υπέρβαρου κατά 1,40 %, οπότε το ποσοστό υπέρβαρου στο 12μηνο μειώθηκε μόλις κατά 3,20%. Τέλος, στα παιδιά της συμβατικής παρακολούθησης, όσο μεγαλύτερη η προσκόλληση στους στόχους των συνεδριών στην αρχή της παρέμβασης τόσο μεγαλύτερη η αλλαγή στο συνολικό ποσοστό υπέρβαρου (12μηνο) (rho=0,655, p=0,026). Η σχέση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε για τα παιδιά της εντατικής παρακολούθησης.
Συμπεράσματα: Το τρίμηνο πρόγραμμα παρέμβασης επέφερε σημαντική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου στο σύνολο των παιδιών. Μετά το πέρας της 9μηνης παρακολούθησης, τα παιδιά της εντατικής ομάδας σημείωσαν περεταίρω μείωση του ποσοστού υπέρβαρου, ενώ τα παιδιά της συμβατικής ομάδας επανέκτησαν ένα μέρος του απωλεσθέντος βάρους. Αναγνωρίζεται, επομένως, η ανάγκη μελλοντικής ενσωμάτωσης ανάλογων πρωτοκόλλων διατήρησης του αποτελέσματος στα θεραπευτικά προγράμματα παιδικής παχυσαρκίας. Τέλος, εκτιμήθηκε για πρώτη φορά σε παιδικό πληθυσμό μια νέα παράμετρος, ο βαθμός προσκόλλησης των παιδιών στους στόχους των συνεδριών τους. Η συμμόρφωση στους στόχους φάνηκε να επηρεάζει τη μείωση του ποσοστού υπέρβαρου μετά την 3μηνη παρέμβαση σε όλα τα παιδιά, καθώς και τη συνολική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου (στο 12μηνο) στη συμβατική παρακολούθηση. Η πιθανή αξιοποίηση του βαθμού προσκόλλησης μελλοντικά ως προβλεπτικού δείκτη του αποτελέσματος, θα έδινε τη δυνατότητα στους επιστήμονες να τροποποιήσουν εξατομικευμένα την παρέμβαση και την παρακολούθηση ανάλογα την περίπτωση, προκειμένου να προλάβουν ένα πιθανό αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέλιξη του προγράμματος.
Ερευνητικά Κενά και Σκοπός: Η αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών προγραμμάτων αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας είναι μειωμένη, καθώς εμφανής είναι η τάση σταδιακής επαναπρόσληψης του απωλεσθέντος βάρους μετά το τέλος της θεραπείας. Η δημιουργία προγνωστικών δεικτών του αποτελέσματος θα ήταν ευεργετική για την αποφυγή εκ νέου αύξησης του σωματικού βάρους μετά το πέρας της παρέμβασης. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκτίμηση της προσκόλλησης των παιδιών στους στόχους των συνεδριών της παρέμβασης θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα πιθανή προγνωστική παράμετρο του αποτελέσματος. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι διττός: α) η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ενός τρίμηνου, εντατικού προγράμματος διαχείρισης βάρους σε υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά ηλικίας 8-11 ετών, και β) η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας δύο διαφορετικών μεθόδων διατήρησης του αποτελέσματος (ή της απώλειας), δηλαδή παρακολούθησης ύστερα από το πέρας της παρέμβασης.
Μεθοδολογία: Το δείγμα της μελέτης σχηματίστηκε από 23 παιδιά ηλικίας 8-11 ετών που επισκέφτηκαν για πρώτη φορά τα εξωτερικά ιατρεία Παιδικής Παχυσαρκίας της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία». Όλα τα παιδιά εντάχθηκαν σε δομημένο πρόγραμμα παρέμβασης διάρκειας 3 μηνών. Ο σχεδιασμός της παρέμβασης στηρίχθηκε στις Αρχές της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Θεραπείας. Η στοχοθεσία, η επίλυση προβλημάτων, ο έλεγχος ερεθισμάτων, η αυτοπαρακολούθηση, η ενίσχυση-επιβράβευση, η πρόληψη υποτροπών είναι ορισμένες από τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν. Χρήσιμο εργαλείο της παρέμβασης αποτέλεσαν και οι 5 συνθήκες του τρώγειν. Η παρέμβαση ήταν ατομική, διάρκειας 45 λεπτών και γινόταν στο παιδί. Λάμβανε χώρα σε εβδομαδιαία βάση, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Ο ρόλος του γονέα ήταν βοηθητικός-υποστηρικτικός. Μετά το πέρας της παρέμβασης, ακολούθησε τυχαία κατανομή των παιδιών σε δύο ομάδες παρακολούθησης, τη συμβατική και την εντατική. Και οι δυο διήρκησαν για 9 μήνες. Η συμβατική παρακολούθηση περιοριζόταν σε περιοδικό έλεγχο του βάρους των παιδιών ανά τρεις μήνες. Η εντατική παρακολούθηση στηρίχθηκε σε δομημένο πρόγραμμα διατήρησης της απώλειας βάρους και των αλλαγών στη συμπεριφορά σχετικά με τη διατροφή και την άσκηση. Για το σκοπό αυτό διεξήχθησαν 11 συνεδρίες, αρχικά σε εβδομαδιαία βάση και με την πάροδο του χρόνου όλο και πιο αραιά. Οι κύριες παράμετροι αξιολόγησης της πορείας των παιδιών ήταν ο βιολογικός δείκτης Αλλαγή Ποσοστού Υπέρβαρου και ο συμπεριφορικός δείκτης Βαθμός Προσκόλλησης στους στόχους των συνεδριών.
Αποτελέσματα: Στο σύνολο των παιδιών παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού υπέρβαρου και του ΔΜΣ μετά το πέρας της παρέμβασης (0-3 μήνες) κατά 5,81 % και 0,94 kg/ m2 αντίστοιχα. Όσο μεγαλύτερη η προσκόλληση των παιδιών στους στόχους κυρίως των τελευταίων συνεδριών, τόσο μεγαλύτερη βρέθηκε η αλλαγή του ποσοστού υπέρβαρου μετά το τέλος της παρέμβασης και αντίστροφα (rho=0,465, p=0,039). Η ανάλυση των δεδομένων της 9μηνης παρακολούθησης έδειξε πως τα παιδιά της εντατικής ομάδας παρουσίασαν περεταίρω μείωση του ποσοστού υπέρβαρου κατά 4,32 %, φτάνοντας σε μια συνολική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου στο 12μηνο κατά 12,13 %. Αντιθέτως, τα παιδιά της συμβατικής ομάδας, επανέκτησαν μέρος του απωλεσθέντος βάρος, και συγκεκριμένα αύξησαν το ποσοστό υπέρβαρου κατά 1,40 %, οπότε το ποσοστό υπέρβαρου στο 12μηνο μειώθηκε μόλις κατά 3,20%. Τέλος, στα παιδιά της συμβατικής παρακολούθησης, όσο μεγαλύτερη η προσκόλληση στους στόχους των συνεδριών στην αρχή της παρέμβασης τόσο μεγαλύτερη η αλλαγή στο συνολικό ποσοστό υπέρβαρου (12μηνο) (rho=0,655, p=0,026). Η σχέση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε για τα παιδιά της εντατικής παρακολούθησης.
Συμπεράσματα: Το τρίμηνο πρόγραμμα παρέμβασης επέφερε σημαντική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου στο σύνολο των παιδιών. Μετά το πέρας της 9μηνης παρακολούθησης, τα παιδιά της εντατικής ομάδας σημείωσαν περεταίρω μείωση του ποσοστού υπέρβαρου, ενώ τα παιδιά της συμβατικής ομάδας επανέκτησαν ένα μέρος του απωλεσθέντος βάρους. Αναγνωρίζεται, επομένως, η ανάγκη μελλοντικής ενσωμάτωσης ανάλογων πρωτοκόλλων διατήρησης του αποτελέσματος στα θεραπευτικά προγράμματα παιδικής παχυσαρκίας. Τέλος, εκτιμήθηκε για πρώτη φορά σε παιδικό πληθυσμό μια νέα παράμετρος, ο βαθμός προσκόλλησης των παιδιών στους στόχους των συνεδριών τους. Η συμμόρφωση στους στόχους φάνηκε να επηρεάζει τη μείωση του ποσοστού υπέρβαρου μετά την 3μηνη παρέμβαση σε όλα τα παιδιά, καθώς και τη συνολική μείωση του ποσοστού υπέρβαρου (στο 12μηνο) στη συμβατική παρακολούθηση. Η πιθανή αξιοποίηση του βαθμού προσκόλλησης μελλοντικά ως προβλεπτικού δείκτη του αποτελέσματος, θα έδινε τη δυνατότητα στους επιστήμονες να τροποποιήσουν εξατομικευμένα την παρέμβαση και την παρακολούθηση ανάλογα την περίπτωση, προκειμένου να προλάβουν ένα πιθανό αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέλιξη του προγράμματος.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2012-10-25
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Διατροφή (Γενικά). DRI’s
Διατροφή παιδιών και εφήβων
Διατροφή παιδιών και εφήβων
Λοιπά Θέματα:
Παχυσαρκία στα παιδιά
Παιδιά - Διατροφή
Παχυσαρκία - Επιπλοκές και επακόλουθα
Παιδιά - Διατροφή
Παχυσαρκία - Επιπλοκές και επακόλουθα
Περιγραφή:
153 σ. : εικ., πίν., διαγρ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
