Αστική ανάπτυξη και συγκεντρώσεις μεγάλων εμπορικών επιφανειών: η περίπτωση του Δήμου Σπάτων Αττικής

Καρβουνοπούλου, Μαρία

Η κατασκευή μεγάλων έργων στην περιοχή των Μεσογείων επέφερε ριζικές ανακατατάξεις και στην ανάπτυξη χρήσεων, αξιών γης και επενδυτικών προτύπων στην Αττική. Μέσα σε μία δεκαετία, το τοπίο άλλαξε ριζικά, καθώς ένας νέος πόλος έλξης οικονομικών δραστηριοτήτων δημιουργείται στην περιοχή επιρροής του αεροδρομίου, με τη συνεπακόλουθη οικονομική ανάπτυξη, οικιστική πίεση, κοινωνική αναδιάρθρωση και περιβαλλοντική επιβάρυνση που συνεπάγεται πάντα η κατασκευή τέτοιου εύρους δημοσίων έργων. Η νέα στρατηγική σημασία που αποκτούν τα Μεσόγεια δημιουργεί προβληματισμούς σχετικά με τις προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής, αλλά και τα αρνητικά συνεπακόλουθα αυτής. Παρόλο που είναι πολύ νωρίς ακόμα για να δοθούν απαντήσεις για το μέλλον των Μεσογείων, ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η διεξοδική έρευνα σε σχέση με τις τοπικές αναπτυξιακές δυναμικές και τάσεις που εντοπίζονται σε κάθε πόλη των Μεσογείων ξεχωριστά. Στην παρούσα εργασία επιλέγεται προς ανάλυση η περιοχή του Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδας. Άλλωστε, η μελέτη περίπτωσης σα μεθοδολογικό εργαλείο βοηθά στην ανάδειξη σημαντικών στοιχείων τοπικής κλίμακας, τα οποία συνεισφέρουν ιδιαίτερα στη θεώρηση της έρευνας και τα οποία δύσκολα γίνονται αντιληπτά από μία γενικότερου πλαισίου ανάλυση και σε ένα ευρύτερης κλίμακας αντικείμενο μελέτης.
Η διαδικασία που ακολουθείται στηρίζεται κατ’αρχάς στη συλλογή υλικού από δημόσιες υπηρεσίες, στατιστικά στοιχεία και χάρτες, όπως και στη βιβλιογραφική έρευνα, ( βιβλία, άρθρα, έντυπα, και τοπικά δημοσιεύματα). Σημαντικό τμήμα της έρευνας αποτέλεσε και η συλλογή πρωτογενούς υλικού, μέσα από τις απαντήσεις ερωτηματολογίων από τους τοπικούς και μη παράγοντες των Σπάτων. Μέσω της συλλογής, της ανάλυσης και της αξιολόγησης στοιχείων για τη χωροταξική ένταξη και οργάνωση του Δήμου, όσον αφορά το ρόλο της ως νέος πόλος τριτογενούς, εμπορίου και αναψυχής.
Πιο συγκεκριμένα η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στο Δήμο Σπάτων- Αρτέμιδας. Η διπλωματική χωρίζεται σε τρία μέρη:

Το πρώτο, αφορά στην καταννόηση των τάσεων λιανικού εμπορίου, στην ανάδειξη του προβλήματος εξάπλωσης εμπορικών κέντρων στον περιαστικό χώρο, αλλά και της συμβολής τους στην εδραίωση μίας νέας αναπτυξιακής λογικής. Θέματα που άπτονται της συνδυαστικής εξέτασης του ρόλου των μεταφορικών υποδομών ως προς την ανάπτυξη μιας περιαστικής περιοχής και την έλξη σε αυτή εμπορικών χρήσεων μεγάλου (χωρικού) εύρους δραστηριοποίησης, μελετώνται. Αναλυτικότερα, στο πρώτο μέρος της πτυχιακής εργασίας, επιδιώκεται η αποσαφήνιση της έννοιας του «εμπορικού κέντρου», του ρόλου του στον τομέα του λιανικού εμπορίου, καθώς και των χαρακτηριστικών που το διακρίνουν. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη διάχυση του λιανικού εμπορίου -με τη μορφή εμπορικών κέντρων- από τον αστικό στον περιαστικό χώρο, ενώ παράλληλα αναζητούνται οι περιορισμοί και οι συνθήκες που το επιτρέπουν. Μελετώντας ξεχωριστά τις τάσεις εξάπλωσης των εμπορικών κέντρων στις Ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα, εξάγονται συγκριτικά συμπεράσματα για την εγχώρια ανάπτυξη και τα περιθώριά της. Εν συνεχεία γίνεται μία προσπάθεια ανάδειξης της αναπτυξιακής δυναμικής του Δήμου Σπάτων- Αρτέμιδας, παραθέτωντας, αναλύοντας και ερμηνεύοντας μία σειρά χαρακτηριστικών, από τα οποία αρθρώνεται η αναπτυξιακή φυσιογνωμία της περιοχής, όπως είναι το εισόδημα, τα ποσοστά απασχόλησης, η οικιστική ανάπτυξη, οι χρήσεις γης, οι κοινωνικές υποδομές, η χωροταξική οργάνωση. Στο ίδιο μέρος, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις τεχνικές- μεταφορικές υποδομές που εξυπηρετούν την περιοχή των Σπάτων, με σκοπό να τονισθεί το γεγονός ότι τα μεγάλα έργα κυκλοφοριακής υποδομής κυριολεκτικά άλλαξαν την γεωγραφία της Αττικής, προσδίδοντας στην περιοχή μελέτης υψηλή προσπελασιμότητα.



Το δεύτερο μέρος απαρτίζεται από την σε βάθος μελέτη που εστιάζει στις εμπορικές χρήσεις (εμπορικά κέντρα-παρκα), οι οποίες χωροθετούνται στα Σπάτα Αττικής. Πιο συγκεκριμένα διερευνόνται το εμπορικό κέντρο McArthur Glen Designer Outlet Athens, το εμπορικό πάρκο Smart Park και το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο που εντάσσεται στις χρήσεις αναψυχής ως προς το ιστορικό και την ανάπτυξή τους, αλλά και μέσω επιτόπιας έρευνας με τη χρήση ερωτηματολογίου. Ουσιαστικά, το δεύτερο μέρος αποτελεί το υπόβαθρο για την διεξαγωγή συμπερασμάτων, αλλά και για τις προτάσεις ανάπτυξης της περιοχής.
Στο τρίτο πλέον μέρος λαμβάνει χώρα μία συνδυαστική εξέταση σε μακροσκοπικό επίπεδο (καθώς η εγκατάστασή τους είναι πολύ πρόσφατη) των επιπτώσεων -θετικών και αρνητικών- από την εγκατάσταση και την λειτουργία των εμπορικών κέντρων στα Σπάτα, (περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οικιστικές μεταβολές, η φόρτιση της περιοχής, οι μεταβολές στις χρήσεις και τις αξίες γης, αλλά και η ενδεχόμενη αναβάθμιση της περιοχής λόγω των εν λόγω επενδύσεων και των νέων έργων που τις συνοδέυουν. Αναπτύσσονται κατά αυτόν τον τρόπο ορισμένα συμπεράσματα και προτάσεις που στοχεύουν στη δημιουργία εμπορικών συμπληρωματικοτήτων μεταξύ του μεταφορικού και εμπορικού κόμβου του αεροδρομίου, της τοπικής αγοράς Σπάτων και των εμπορικών κέντρων που είναι χωροθετημένα στην ευρύτερη περιοχή.

2013-10-29

Ελληνικά

Γεωγραφία (Γενικά)
Πόλεις. Αστική Γεωγραφία
Βιώσιμη Ανάπτυξη

Αστική ανάπτυξη - Ελλάδα - Αττική (Νομός) - Σπάτα
Αειφορική ανάπτυξη - Ελλάδα - Αττική (Νομός) - Σπάτα
Τοπική ανάπτυξη - Ελλάδα - Αττική (Νομός) - Σπάτα
Πολεοδομία - Ελλάδα - Αττική (Νομός) - Σπάτα
Πόλεις και κωμοπόλεις - Ανάπτυξη - Ελλάδα - Αττική (Νομός) - Σπάτα

147, 31 σ. : πίν., διαγρ., χάρτες

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0