Περίληψη:
Εισαγωγή: Η απώλεια βάρους βελτιώνει τους δείκτες υγείας και την ποιότητα ζωής. Για να διατηρηθούν όμως τα ευεργετικά αποτελέσματα θα πρέπει να διατηρηθεί η απώλεια βάρους ή τουλάχιστον μέρος αυτής. Οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί με σκοπό την αναγνώριση των παραγόντων οι οποίοι σχετίζονται με την επιτυχή διατήρηση είναι λίγες και αποσπασματικές. Η μελέτη διατροφικών συμπεριφορών σε παραδοσιακά μεσογειακούς πληθυσμούς όπως αυτού της Ελλάδας, θα μπορούσε να φέρει στο φως στοιχεία του τρόπου ζωής που αποτελούν παράγοντες επιτυχούς διατήρησης της απώλειας βάρους.
Σκοπός: Βασικός σκοπός της μελέτης είναι η σύγκριση συμπεριφορών του τρόπου ζωής ατόμων που έχασαν βάρος και διατήρησαν μέρος της απώλειας βάρους και ατόμων που έχασαν βάρος και δεν κατάφεραν να το διατηρήσουν. Ένας δευτερεύων σκοπός της συγκεκριμένης μελέτης είναι η σύγκριση των συμπεριφορών του τρόπου ζωής ανδρών και γυναικών ανάμεσα στα άτομα που έχασαν βάρος και διατήρησαν την απώλεια ή μέρος αυτής.
Μεθοδολογία: 96 εθελοντές με αρχικό δείκτη μάζας σώματος ≥25 Kg/m², ηλικίας 18 έως 65 ετών από όλη την Ελλάδα συμμετείχαν στη συγκεκριμένη μελέτη. Eάν το παρόν βάρος του εθελοντή (κατά την έναρξη της μελέτης) ήταν κατά 10% μικρότερο από το μεγαλύτερο του βάρος και βρισκόταν τουλάχιστον 1 έτος σε βάρος μικρότερο από το 10% του μεγαλύτερου βάρους του, τότε ο εθελοντής πληρούσε τα κριτήρια εισαγωγής στην ομάδα ατόμων που διατήρησαν την απώλεια βάρους ή μέρος αυτής («διατηρoύντες»). Εάν το άτομο έχασε τουλάχιστον το 10% του βάρους του και στη συνέχεια επανήλθε στο αρχικό ή σε μεγαλύτερο βάρος ή σε απώλεια ≤ 5% του αρχικού βάρους, τότε ο εθελοντής πληρούσε τα κριτήρια εισαγωγής στη μελέτη στην ομάδα των «επανακτήσαντων». Οι εθελοντές καλούνταν να συμπληρώσουν μία σειρά από ερωτηματολόγια με τα οποία αξιολογήθηκαν παράμετροι του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς τους, της κοινωνικής υποστήριξης, του ύπνου, των γευματικών συνηθειών τους και άλλων διατροφικών συμπεριφορών.
Αποτελέσματα: Οι παράμετροι σχετικά με τις γευματικές συνήθειες και τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα δεν διέφεραν μεταξύ διατηρούντων και επανακτήσαντων, ενώ η ποιότητα του ύπνου διέφερε οριακά στατιστικά σημαντικά (p=0,056). Η ομάδα των επανακτήσαντων παρουσίασε υψηλότερες τιμές σε σχέση με τους διατηρούντες στην παράμετρο που αφορά την υποστήριξη οικογένειας στη δίαιτα (2,88±0,88 έναντι 2,40±0,84, p=0,033) αλλά και στην υποστήριξη φίλων στη δίαιτα (2,5±0,8 έναντι 2,0±0,9, p=0,041). Οι διατηρούντες ανέφεραν σε υψηλότερα ποσοστά σε σχέση με τους επανακτήσαντες (73,2% έναντι 47,6%) ότι σχεδόν πάντοτε καταναλώνουν φαγητό που παρασκευάζεται στο σπίτι (p=0,034).
Ανάμεσα στους διατηρούντες, οι άνδρες (Α) διέφεραν από τις γυναίκες (Γ) όσον αφορά την προσοχή (A: 10,46± 2,93 έναντι Γ: 8,81±2,02, p=0,016) και το σαμποτάζ της οικογένειας στη δίαιτα (Α: 2,89±0,99 έναντι Γ: 2,38±0,85, p=0,045), ενώ καμία διαφορά δεν φάνηκε όσον αφορά τις παραμέτρους σχετικά με τον ύπνο. Ενώ οι άνδρες εμφάνισαν υψηλότερες τιμές του αριθμού των μη ολοκληρωμένων γευμάτων σε σχέση με τις γυναίκες (1,35±0,69 έναντι 0,95±0,70, p=0,038), υψηλότερες τιμές των μη ολοκληρωμένων γευμάτων προς τη συχνότητα διατροφικών επεισοδίων (0,27±0,16 έναντι 0,18±0,13, p=0,067) και υψηλότερες τιμές ροφημάτων προς συχνότητα διατροφικών επεισοδίων (0,23±0,15 έναντι 0,15±0,13, p=0,043), οι γυναίκες εμφάνισαν υψηλότερες τιμές αριθμού φρούτων και λαχανικών (0,53±0,68 έναντι 0,19±0,38, p=0,031) αλλά και φρούτων και λαχανικών προς τη συχνότητα διατροφικών επεισοδίων (0,09±0,12 έναντι 0,03±0,05, p=0,019). Όσον αφορά άλλες διατροφικές συμπεριφορές, οι γυναίκες ανέφεραν σε μικρότερα ποσοστά σε σχέση με τους άνδρες (28.1% έναντι 54.2%) ότι καταναλώνουν μέρος ή όλη την ποσότητα λίπους από το κρέας (p=0,048) και σε μικρότερα ποσοστά ότι καταναλώνουν την τροφή τους σχετικά γρήγορα σε σχέση με τους άντρες (43,8 έναντι 70,8, p=0,044).
Συμπεράσματα: Η κοινωνική υποστήριξη και ορισμένες διατροφικές συμπεριφορές, διαφέρουν μεταξύ διατηρούντων και επανακτήσαντων. Ανάμεσα στους διατηρούντες, οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελούν ένδειξη της διαφορετικότητας μεταξύ των ατόμων ως προς την επιτυχή διατήρηση. Η πραγματοποίηση προοπτικών μελετών με ορθό μεθοδολογικό σχεδιασμό κρίνεται αναγκαία, αφού δύναται να συμβάλει στη διαλεύκανση ορισμένων ευρημάτων σχετικά με τη διατήρηση της απώλειας βάρους.