Μικροσυστατικά σε ελληνικά βότανα και αφεψήματα

Αναγνωστόπουλος, Κωνσταντίνος

Το ενδιαφέρον για τα αντιοξειδωτικά έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια και ειδικά για τον ρόλο που διαδραματίζουν στην υγεία του ανθρώπου. Τα βότανα και τα αφεψήματα αποτελούν σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών και μάλιστα πολλά εξ’ αυτών είναι αρκετά δημοφιλή, τουλάχιστον στην ελληνική επικράτεια, όπως το τσάι βουνού, το χαμομήλι, το φασκόμηλο, τα οποία αρκετοί άνθρωποι καταναλώνουν ολοένα και περισσότερο προς όφελος της υγείας τους. Στην παρούσα έρευνα αναφέρονται κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για τα, υπό εξέταση, βότανα και έπειτα παρουσιάζεται η χημεία, οι πηγές και οι προστατευτικές δράσεις των αντιοξειδωτικών έναντι του καρκίνου, των καρδιαγγειακών νοσημάτων και άλλων ασθενειών, καθώς και οι επιπτώσεις που προκύπτουν από τον μηχανισμό των ελευθέρων ριζών. Κατόπιν, γίνεται αναφορά στις πολυφαινόλες, στις βιολογικές λειτουργίες και στη βιοδιαθεσιμότητα αυτών, καθώς και σε πηγές πλούσιες σε πολυφαινόλες. Το θεωρητικό κείμενο βασίστηκε σε μια εκτεταμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση που περιλαμβάνει ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία.
Στο πειραματικό μέρος περιγράφεται η μέθοδος για την προετοιμασία των αφεψημάτων και υπάρχει αναλυτική περιγραφή για τις πειραματικές διαδικασίες που ακολουθήσαμε. Συγκεκριμένα, βράσαμε 3 g βοτάνου σε μεταλλικό νερό για περίπου 4 min και παραλάβαμε 200 ml ροφήματος. Στη συνέχεια, το ρόφημα λυοφυλιώθηκε και παραλήφθηκε στερεό υπόλειμμα για κάθε ένα από τα 14 βότανα. Το χαμομήλι είχε το υψηλότερο στερεό υπόλειμμα ανά κούπα. Με άλλα λόγια, τα δείγματα που χρησιμοποιήσαμε για τα πειράματα μας είναι σε μορφή ροφήματος και μάλιστα σε ποσότητα μιας κούπας (cup=200 ml), έτσι ώστε τα συμπεράσματα που εξάγονται να αντικατοπτρίζουν άμεσα αυτό που τελικά πίνουμε. Ο ποσοτικός προσδιορισμός πολυφαινολών έγινε με την μέθοδο Folin-Ciocalteau, όπου βρέθηκε ότι το βότανο με το υψηλότερο συνολικό φαινολικό περιεχόμενο είναι το φλισκούνι με 112,10 ± 0,04 mg GAE/cup και έπονται το υπερικό > θρύμπα > μαντζουράνα > ρίγανη > φασκόμηλο> μίγμα βοτάνων > θυμάρι > δίκταμο > τσάι βουνού > αντωναΐδα > χαμομήλι > δενδρολίβανο > δάφνη. Επίσης, εφαρμόστηκαν οι μέθοδοι για την ανίχνευση συνολικών φλαβανολών, συνολικών φλαβονών και προανθοκυανιδινών. Συνολικές φλαβανόλες δεν βρέθηκαν στα δείγματα μας, προανθοκυανιδίνες ανιχνεύθηκαν μόνο στο υπερικό με 0,67 ± 0,08 μg CyE/cup, ενώ όσον αφορά τις συνολικές φλαβόνες το υπερικό είχε την μεγαλύτερη ποσότητα με 37,75 ± 0,27 mg ρουτίνης/cup και η δάφνη την χαμηλότερη με 1,41 ± 0,05 mg ρουτίνης/cup. Για την εκτίμηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας των δειγμάτων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος δέσμευσης της ελεύθερης ρίζας DPPH και για την εκτίμηση της αναγωγικής ισχύος, η μέθοδος FRAP (Ferric Reducing/Antioxidant Power). Το υπερικό, συγκρινόμενο με τα υπόλοιπα βότανα, δεσμεύει καλύτερα την ελεύθερη ρίζα DPPH με 163,20 ± 3,00 mg Trolox/cup και έπονται το δίκταμο > φλισκούνι > ρίγανη > μαντζουράνα > θρύμπα > φασκόμηλο > μίγμα βοτάνων > θυμάρι > τσάι βουνού > αντωναΐδα > χαμομήλι > δενδρολίβανο > δάφνη. Την μεγαλύτερη αναγωγική ικανότητα παρουσιάζει το υπερικό με 39,73 ± 0,89 mg ασκορβικού οξέος/cup, ενώ τη μικρότερη η δάφνη με 0,07 ± 0,09 mg ασκορβικού οξέος/cup. Με την αέρια χρωματογραφία/φασματοσκοπία μάζας (GC/MS) πραγματοποιείται ο προσδιορισμός επιμέρους απλών πολυφαινολών και τερπενικών οξέων. Το υπερικό περιείχε τις μεγαλύτερες ποσότητες επιμέρους πολυφαινολών με 10.734,55 ± 196,22 μg/cup, ενώ όσον αφορά τα τερπενικά οξέα ανά κούπα τα μισά βότανα αποδείχτηκε ότι περιέχουν με πρώτο το φασκόμηλο, στο οποίο βρέθηκαν 93,17 ± 18,98 μg/cup.
Σύμφωνα με τα παραπάνω αποτελέσματα, τα βότανα και αφεψήματα μπορούν να αποτελέσουν μέρος της καθημερινής διατροφής μας, παρέχοντας στον οργανισμό μας χρήσιμα μικροσυστατικά. Το υπερικό, το δίκταμο, το φλισκούνι, η θρύμπα, η μαντζουράνα, η ρίγανη και το φασκόμηλο ενδείκνυνται για καθημερινή πόση. Εντούτοις, η κατανάλωσή τους θα πρέπει να γίνεται με μέτρο και όχι να προβαίνουμε σε υπερβολές. Η συστηνόμενη ημερησία πρόσληψη κυμαίνεται σε 2 με 4 κούπες ροφήματος. Θα πρέπει, ωστόσο, να λάβουμε υπόψη μας και τη γευστικότητα του κάθε ροφήματος. Η εφαρμογή της μεσογειακής δίαιτας, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων άφθονα φρούτα και λαχανικά, μέτρια χρήση αλκοόλ, μικρή κατανάλωση κόκκινου κρέατος κ.α. μαζί με 2-4 κούπες αφεψήματος την ημέρα καλύπτουν τις ανάγκες μας σε αντιοξειδωτικά (και σε πολυφαινόλες) τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά.

2008-11-07

Ελληνικά

Αντιοξειδωτικά
Βότανα - Υγιειονολογικές απόψεις
Βότανα
Αφεψήματα - Υγιειονολογικές απόψεις

179 σ. : πίν., διαγρ., σχ.

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0