Πρωτότυπος Τίτλος:
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σε σχέση με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Πολιτικές και καταγραφή των στάσεων στο παρελθόν, στο παρόν και σχεδιασμός για το μέλλον
Συγγραφέας:
Νάστος, Γεώργιος, Κωνσταντίνος
Επιβλέπων καθηγητής:
Μητούλα, Ρόιδω
Περίληψη:
Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει την επίδραση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) στην περιβαλλοντική συνείδηση και τις καθημερινές συμπεριφορές των νέων ενηλίκων, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Απώτερος σκοπός της είναι είναι η αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων ΠΕ, τα οποία εφαρμόστηκαν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, από το 1990 έως το 2025, ως προς την επίδρασή τους στη στάση και τη συμπεριφορά των πολιτών ηλικιακού εύρους μεταξύ 18 έως 29 ετών.
Για την κάλυψη του εν λόγω σκοπού, διενεργήθηκε πρωτογενής ποσοτική έρευνα, μέσω ερωτηματολογίου. Το ερευνητικό δείγμα ήταν 2.687 άτομα, τα οποία επελέγησαν με στρωματοποιημένη τυχαία δειγματοληψία. Για την επιλογή του ερευνητικού δείγματος, αναλυτικότερα, λήφθηκαν υπόψιντα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους στοιχεία, όπως είναι η ηλικία, η επαγγελματική ενασχόληση και το μορφωτικό επίπεδο. Για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο εστάλη μέσω της πλατφόρμας Google Forms. Το ερωτηματολόγιο, πιο συγκεκριμένα, περιλάμβανε 17 κλειστού τύπου ερωτήσεις, 3 ερωτήσεις κλίμακας Likert και 1 ερώτηση ανοικτού τύπου. Οι ερωτήσεις ήταν κατανεμημένες σε θεματικές ενότητες, οι οποίες ήταν σχετικές με τις γνώσεις, στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές των συμμετεχόντων/ουσών ως προς το περιβάλλον.
Η ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό λογισμικό STATA 16.0. Στο πλαίσιο αυτής συμπεριλήφθηκαν ελέγχοι κανονικότητας (Kolmogorov–Smirnov, Shapiro–Wilk), ελέγχοι Mann–Whitney και Kruskal–Wallis, καθώς και πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση για τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των εξεταζόμενων μεταβλητών.
Τα ερευνητικά ευρήματα ανέδειξανότι το μορφωτικό επίπεδο σχετίζεται θετικά με την περιβαλλοντική συνείδηση, όπως επίσης και ότι η προηγούμενη συμμετοχή των υποκειμένων σε περιβαλλοντικά προγράμματα συνδέεται με αυξημένα επίπεδαευαισθητοποίησής τους. Επίσης, αποδείχτηκε ότι η ίδια η διδασκαλία της ΠΕ φαίνεται να συμβάλλει θετικά στη διαμόρφωση περιβαλλοντικής κουλτούρας, αλλά και ότι οι συμμετέχοντες/ουσες που αναγνωρίζουν τη σημασία της ΠΕ υιοθετούν περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Τέλος, αποδείχτηκε ότι οι ηλικιακά μεγαλύτεροι/εςσυμμετέχοντες/ουσες, μεταξύ 26–29 ετών, εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα περιβαλλοντικής συνείδησης σε σύγκριση με τους/τις νεότερους/ες (18–21 ετών).
Τέλος, η παρούσα διατριβή συνεισφέρει εμπειρικά στην αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης επίδρασης της ΠΕ στην Ελλάδα, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα επικαιροποίησης του περιεχομένου και της μεθοδολογίας διδασκαλίας της. Πιο αναλυτικά, σε θεωρητικό επίπεδο, ενισχύει τη σύνδεση της ΠΕ με τις θεωρίες της βιώσιμης ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής ηθικής. Από την άλλη πλευρά, σε πρακτικό επίπεδο, υποστηρίζει την ενίσχυση της ΠΕ ως διακριτού μαθήματος και ως διαθεματικής συνιστώσας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η καινοτομία της παρούσας έρευνας έγκειται στον αριθμό και το προφίλ των συμμετεχόντων, καθώς επίσης και στην ανάλυση της ΠΕ ως ενός παράγοντα διαμόρφωσης της μετέπειτα ενήλικης περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των υποκειμένων, μετά από τρεις δεκαετίες εφαρμογής.
Για την κάλυψη του εν λόγω σκοπού, διενεργήθηκε πρωτογενής ποσοτική έρευνα, μέσω ερωτηματολογίου. Το ερευνητικό δείγμα ήταν 2.687 άτομα, τα οποία επελέγησαν με στρωματοποιημένη τυχαία δειγματοληψία. Για την επιλογή του ερευνητικού δείγματος, αναλυτικότερα, λήφθηκαν υπόψιντα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους στοιχεία, όπως είναι η ηλικία, η επαγγελματική ενασχόληση και το μορφωτικό επίπεδο. Για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο εστάλη μέσω της πλατφόρμας Google Forms. Το ερωτηματολόγιο, πιο συγκεκριμένα, περιλάμβανε 17 κλειστού τύπου ερωτήσεις, 3 ερωτήσεις κλίμακας Likert και 1 ερώτηση ανοικτού τύπου. Οι ερωτήσεις ήταν κατανεμημένες σε θεματικές ενότητες, οι οποίες ήταν σχετικές με τις γνώσεις, στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές των συμμετεχόντων/ουσών ως προς το περιβάλλον.
Η ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό λογισμικό STATA 16.0. Στο πλαίσιο αυτής συμπεριλήφθηκαν ελέγχοι κανονικότητας (Kolmogorov–Smirnov, Shapiro–Wilk), ελέγχοι Mann–Whitney και Kruskal–Wallis, καθώς και πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση για τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των εξεταζόμενων μεταβλητών.
Τα ερευνητικά ευρήματα ανέδειξανότι το μορφωτικό επίπεδο σχετίζεται θετικά με την περιβαλλοντική συνείδηση, όπως επίσης και ότι η προηγούμενη συμμετοχή των υποκειμένων σε περιβαλλοντικά προγράμματα συνδέεται με αυξημένα επίπεδαευαισθητοποίησής τους. Επίσης, αποδείχτηκε ότι η ίδια η διδασκαλία της ΠΕ φαίνεται να συμβάλλει θετικά στη διαμόρφωση περιβαλλοντικής κουλτούρας, αλλά και ότι οι συμμετέχοντες/ουσες που αναγνωρίζουν τη σημασία της ΠΕ υιοθετούν περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Τέλος, αποδείχτηκε ότι οι ηλικιακά μεγαλύτεροι/εςσυμμετέχοντες/ουσες, μεταξύ 26–29 ετών, εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα περιβαλλοντικής συνείδησης σε σύγκριση με τους/τις νεότερους/ες (18–21 ετών).
Τέλος, η παρούσα διατριβή συνεισφέρει εμπειρικά στην αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης επίδρασης της ΠΕ στην Ελλάδα, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα επικαιροποίησης του περιεχομένου και της μεθοδολογίας διδασκαλίας της. Πιο αναλυτικά, σε θεωρητικό επίπεδο, ενισχύει τη σύνδεση της ΠΕ με τις θεωρίες της βιώσιμης ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής ηθικής. Από την άλλη πλευρά, σε πρακτικό επίπεδο, υποστηρίζει την ενίσχυση της ΠΕ ως διακριτού μαθήματος και ως διαθεματικής συνιστώσας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η καινοτομία της παρούσας έρευνας έγκειται στον αριθμό και το προφίλ των συμμετεχόντων, καθώς επίσης και στην ανάλυση της ΠΕ ως ενός παράγοντα διαμόρφωσης της μετέπειτα ενήλικης περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των υποκειμένων, μετά από τρεις δεκαετίες εφαρμογής.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2025-09-11
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Εκπαίδευση
Λοιπά Θέματα:
Περιβάλλον και παιδιά
Λέξεις-κλειδιά:
Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, Περιβάλλον, Εκπαίδευση, προστασία περιβάλλοντος, Βιώσιμη Ανάπτυξη
Περιγραφή:
221 σ.,εικ.,πίν.,διαγρ.,σχ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
