Πρωτότυπος Τίτλος:
Η Κοινωνική Επανένταξη των Απεξαρτημένων Ατόμων ως Βασικός Παράγοντας Βιώσιμης και χωρίς Αποκλεισμούς Ανάπτυξης
Συγγραφέας:
Μπελεγρή, Χρυσούλα, Γεώργιος
Επιβλέπων καθηγητής:
Καραμέτου, Παναγιώτα
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη βασικών πτυχών του κοινωνικο -οικονομικού κόστους που προκαλείται από την αποτυχία επανένταξης των απεξαρτημένων ατόμων, καθώς και των εμποδίων που επιφέρουν οι εξαρτήσεις στις προσπάθειες επίτευξης των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης, με σημείο αναφοράς τα ελληνικά δεδομένα. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη σχέση της επανένταξης με την κοινωνική βιωσιμότητα. Αρχικά είναι σημαντικό να ειπωθεί πως όλες οι εξαρτήσεις δημιουργούν ανάσχεση, τόσο στις πολιτικές αντιμετώπισης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, όσο και στις υπάρχουσες δυνατότητες αξιοπρεπούς διαβίωσης και προσφοράς νόμιμης εργασίας. Η σύγχρονη κοινωνία της συμπερίληψης όλων των ευάλωτων ομάδων δεν μπορεί να αγνοεί συστηματικά το «αόρατο» πρόβλημα των εξαρτημένων, αλλά και των απεξαρτημένων συμπολιτών μας, που προσπαθούν να επανενταχθούν σε ένα κοινωνικό περιβάλλον με προϋπάρχουσες δομικές παθογένειες. Η αδυναμία υπέρβασης βασικών πτυχών του προβλήματος της εξάρτησης και η έλλειψη ενεργών πολιτικών, συμβάλλει στη συστηματική απομάκρυνση από τους στόχους μιας Βιώσιμης και χωρίς Αποκλεισμούς Ανάπτυξης. Τόσο τα ζητήματα της παράνομης εργασίας, οι εγκληματικές δραστηριότητες και η παραοικονομία που αναπτύσσεται ως λύση ανάγκης για τους ανθρώπους που δε μπορούν να απασχοληθούν νόμιμα, έχουν ως αποτέλεσμα την απομείωση των πλουτοπαραγωγικών πηγών (Κουτσιαράς, 2016). Κατ΄επέκταση η διατήρηση του αποκλεισμού από τη νόμιμη εργασία οδηγεί σε έλλειμα πόρων και αποστέρηση από τις κοινωνίες που επιθυμούν να επενδύσουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο, την υγεία, την ευημερία και την εκπαίδευση των πολιτών τους.
Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο της την ανάδειξη της συμβολής της κοινωνικής επανένταξης των απεξαρτημένων ατόμων ως σημαντικού παράγοντα επίτευξης της βιωσιμότητας της ελληνικής κοινωνίας και εκπλήρωσης μέρους των Παγκόσμιων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η υπόθεση εργασίας μας βασίζεται στο ερώτημα κατά πόσο η συμπερίληψη και η πλήρης ένταξη στον κοινωνικό -εργασιακό βίο μπορεί όχι μόνο να γίνει πράξη, αλλά να αποτελέσει και μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Παρά το γεγονός οτι αρκετοί πρώην χρήστες κατάφεραν, ολοκληρώνοντας ένα πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης να εισέλθουν επιτυχώς στην αγορά εργασίας, αυτό που χρήζει ιδιαίτερης διερεύνησης είναι κατά πόσο αυτή η μετάβαση μπορεί να έχει προοπτικές σταθερότητας και διάρκεια.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν ποιοτική έρευνα, με ατομικές ημιδομημένες συνεντεύξεις και χρήση ερωτηματολογίου, όπου ήταν τεχνικά εφικτό, τόσο σε ωφελούμενους του Προγράμματος Κοινωνικής Επανένταξης του ΟΚΑΝΑ, και της Μονάδας Υποστήριξης και Εκπαίδευσης Θεραπευόμενων Αθήνας (ΜΥΕΘ), όσο και σε εργαζόμενους στα εν λόγω προγράμματα-δομές. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο φυσικό περιβάλλον των συνεντευξιαζόμενων. Επιλέχθηκαν δύο δομές, μία εκ των οποίων παρέχει υπηρεσίες και σε ωφελούμενα μέλη που δε βρίσκονται επί του παρόντος σε διαδικασία πλήρους επανένταξης, με σκοπό να καταγραφούν εμπειρίες και προβλήματα ανθρώπων που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν θέματα εξαρτήσεων. Τα κυριότερα αποτελέσματα συνοψίζονται στη διαπίστωση ότι η επιτυχής επανένταξη, αποτιμώμενη σε βάθος χρόνου είναι εξαιρετικά επισφαλής, ακόμα και σε ανθρώπους με ισχυρές προϋποθέσεις πλήρους επανένταξης και ολοκλήρωσης επιμορφωτικών προγραμμάτων. Ορισμένος αριθμός από το δείγμα των ωφελουμένων δεν είχε καν απομακρυνθεί από το εργασιακό περιβάλλον, ακόμα και την περίοδο της ενεργούς χρήσης. Παρόλα αυτά, η παρουσία τους στους εργασιακούς χώρους απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ισότιμη. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει όπως φαίνεται, εξαιτίας πολλών παραγόντων που δεν σχετίζονται άμεσα με την επιτυχία των προγραμμάτων ή τη συνεργασία και τις αξιόλογες προσπάθειες των συμμετεχόντων και των εργαζομένων. Αυτά που αναδεικνύονται ως ανασταλτικοί παράγοντες φαίνεται να σχετίζονται με τις υφιστάμενες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, την υψηλή εξειδίκευση που απαιτεί το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται με αρνητικό πρόσημο, την έλλειψη ενημέρωσης στους εργασιακούς χώρους για τη διαχείριση ζητημάτων εξάρτησης προσωπικού, καθώς και την πολυπλοκότητα που έχουν τα ζητήματα των εξαρτήσεων.
Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο της την ανάδειξη της συμβολής της κοινωνικής επανένταξης των απεξαρτημένων ατόμων ως σημαντικού παράγοντα επίτευξης της βιωσιμότητας της ελληνικής κοινωνίας και εκπλήρωσης μέρους των Παγκόσμιων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η υπόθεση εργασίας μας βασίζεται στο ερώτημα κατά πόσο η συμπερίληψη και η πλήρης ένταξη στον κοινωνικό -εργασιακό βίο μπορεί όχι μόνο να γίνει πράξη, αλλά να αποτελέσει και μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Παρά το γεγονός οτι αρκετοί πρώην χρήστες κατάφεραν, ολοκληρώνοντας ένα πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης να εισέλθουν επιτυχώς στην αγορά εργασίας, αυτό που χρήζει ιδιαίτερης διερεύνησης είναι κατά πόσο αυτή η μετάβαση μπορεί να έχει προοπτικές σταθερότητας και διάρκεια.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν ποιοτική έρευνα, με ατομικές ημιδομημένες συνεντεύξεις και χρήση ερωτηματολογίου, όπου ήταν τεχνικά εφικτό, τόσο σε ωφελούμενους του Προγράμματος Κοινωνικής Επανένταξης του ΟΚΑΝΑ, και της Μονάδας Υποστήριξης και Εκπαίδευσης Θεραπευόμενων Αθήνας (ΜΥΕΘ), όσο και σε εργαζόμενους στα εν λόγω προγράμματα-δομές. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο φυσικό περιβάλλον των συνεντευξιαζόμενων. Επιλέχθηκαν δύο δομές, μία εκ των οποίων παρέχει υπηρεσίες και σε ωφελούμενα μέλη που δε βρίσκονται επί του παρόντος σε διαδικασία πλήρους επανένταξης, με σκοπό να καταγραφούν εμπειρίες και προβλήματα ανθρώπων που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν θέματα εξαρτήσεων. Τα κυριότερα αποτελέσματα συνοψίζονται στη διαπίστωση ότι η επιτυχής επανένταξη, αποτιμώμενη σε βάθος χρόνου είναι εξαιρετικά επισφαλής, ακόμα και σε ανθρώπους με ισχυρές προϋποθέσεις πλήρους επανένταξης και ολοκλήρωσης επιμορφωτικών προγραμμάτων. Ορισμένος αριθμός από το δείγμα των ωφελουμένων δεν είχε καν απομακρυνθεί από το εργασιακό περιβάλλον, ακόμα και την περίοδο της ενεργούς χρήσης. Παρόλα αυτά, η παρουσία τους στους εργασιακούς χώρους απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ισότιμη. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει όπως φαίνεται, εξαιτίας πολλών παραγόντων που δεν σχετίζονται άμεσα με την επιτυχία των προγραμμάτων ή τη συνεργασία και τις αξιόλογες προσπάθειες των συμμετεχόντων και των εργαζομένων. Αυτά που αναδεικνύονται ως ανασταλτικοί παράγοντες φαίνεται να σχετίζονται με τις υφιστάμενες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, την υψηλή εξειδίκευση που απαιτεί το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται με αρνητικό πρόσημο, την έλλειψη ενημέρωσης στους εργασιακούς χώρους για τη διαχείριση ζητημάτων εξάρτησης προσωπικού, καθώς και την πολυπλοκότητα που έχουν τα ζητήματα των εξαρτήσεων.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2025-07-25
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Βιώσιμη Ανάπτυξη
Λοιπά Θέματα:
Ναρκομανείς - αποκατάσταση
Κοινωνική ενσωμάτωση
Κοινωνική ενσωμάτωση
Λέξεις-κλειδιά:
Κοινωνική Βιωσιμότητα, κοινωνική επανένταξη, απεξαρτημένα άτομα, Ελλάδα, Βιώσιμη Ανάπτυξη
Περιγραφή:
115 σ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
