Πρωτότυπος Τίτλος:
Μελέτη της επίδρασης δεικτών φυσικής κατάστασης στην πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε παιδιά ηλικίας 9 -13 ετών με βάση δεδομένα της Healthy Growth Study
Συγγραφέας:
Μυλωνά, Ροδάνθη, Δημήτριος
Επιβλέπων καθηγητής:
Αναστασίου, Κωνσταντίνος
Περίληψη:
Εισαγωγή
Ο επιπολασμός του μεταβολικού συνδρόμου στην παιδική και εφηβική ηλικία αυξάνεται ραγδαία σε διεθνές επίπεδο, ώστε αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου στην ενήλικη ζωή. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαία η διερεύνηση όλων των πιθανών παραμέτρων που οδηγούν στην εμφάνισή του. Ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου θεωρείται ο καθιστικός τρόπος ζωής, ο οποίος συνδέεται με την κακή φυσική κατάσταση, τη μειωμένη διάρκεια ύπνου αλλά και την ανάπτυξη άλλων κοινών συννοσηροτήτων , όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος, ο καρκίνος και ο αυξημένος κίνδυνος πρόωρου θανάτου. Από την άλλη, η αύξηση της σωματικής άσκησης και η συνακόλουθη μείωση της καθιστικής συμπεριφοράς κατά την παιδική ηλικία συμβάλλουν στη βελτίωση της καρδιομεταβολικής υγείας και στην πρόληψη έναντι οποιασδήποτε καρδιομεταβολικής διαταραχής. Ένας πιο σύνθετος συλλογισμός που επιβεβαιώνεται βιβλιογραφικά, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η σωματική άσκηση συμβάλλει στην βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ατόμου και επομένως δείκτες που αξιολογούν την φυσική κατάσταση ίσως έχουν μία αξιόπιστη προβλεπτική ικανότητα εμφάνισης κάποιας νόσου ήδη από την παιδική ηλικία.
Σκοπός, λοιπόν, της προτεινόμενης διπλωματικής διατριβής είναι μελέτη της επίδρασης δεικτών φυσικής κατάστασης και φυσικής δραστηριότητας (χειροδυναμομέτρηση, μέγιστη ταχύτητα και μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων, ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/ video games) στην πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε παιδιά ηλικίας 9 -13 ετών, λαμβάνοντας υπόψιν τα δεδομένα της πολυκεντρικής μελέτης Healthy Growth Study που αφορούν στον ελληνικό προεφηβικό πληθυσμό.
Μεθοδολογία
Το δείγμα της μελέτης αποτελείται από 2660 παιδιά ηλικίας 9-13 ετών που φοιτούν στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη όλων των δημοτικών σχολείων που βρίσκονται σε τέσσερις νομούς της ελληνικής επικράτειας και συγκεκριμένα στην Αττική, την Αιτωλοακαρνανία, τη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο – Κρήτης. Η συγκέντρωση του δείγματος της μελέτης πραγματοποιήθηκε μετά τη θετική ανταπόκριση των γονέων στην εθελοντική συμμετοχή των παιδιών τους στην μελέτη.
Για τους σκοπούς της εργασίας και την μελέτη της επίδρασης της φυσικής κατάστασης στην εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου στα παιδιά της μελέτης, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από ανθρωπομετρικούς (βάρος – ύψος – περιφέρειες μέσης και ισχίων), κλινικούς (αρτηριακή πίεση), αιματολογικούς και βιοχημικούς δείκτες (γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό προφίλ), δείκτες φυσικής κατάστασης (καρδιοαναπνευστική ικανότητα και μυϊκή δύναμη) καθώς και πληροφορίες σχετικά με την φυσική δραστηριότητα των παιδιών (συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων και ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/video games). Πιο συγκεκριμένα, η καρδιοαναπνευστική ικανότητα αξιολογήθηκε μέσω της δοκιμής τρεξίματος αντοχής 20 μέτρων (The 20-m Endurance Shuttle Run Test - ERT) για τον προσδιορισμό της μέγιστης ταχύτητας και μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου, ενώ η μυϊκή δύναμη μέσω της χειροδυναμομέτρησης. Ο συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων υπολογίστηκε μέσω βηματομετρητή, ενώ ο ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/video games από αυτοδηλούμενα στοιχεία των ίδιων των παιδιών.
Αποτελέσματα
Το μέγεθος του δείγματος της μελέτης είναι 2660 άτομα, εκ των οποίων τα 1344 είναι αγόρια και τα 1316 είναι κορίτσια. Ο μέσος όρος της ηλικίας των παιδιών στο σύνολο του δείγματος ήταν 11,2 ± 0,7 έτη.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πως η καρδιοαναπνευστική ικανότητα, σχετίζεται αρνητικά με την περιφέρεια μέσης, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και θετικά με την HDL – χοληστερόλη. Επίσης, φάνηκε πως η καλύτερη καρδιοαναπνευστική ικανότητα (μέσω της μέγιστης ταχύτητας) σχετίστηκε με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου κατά 18,9% μετά από προσαρμογή για το φύλο και την ηλικία.
Όσον αφορά τον συνολικό αριθμό ημερήσιων βημάτων (ως μέσον αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας), είτε δεν σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με οποιονδήποτε επιμέρους παράγοντα του μεταβολικού συνδρόμου είτε σχετίζεται στατιστικά σημαντικά αλλά η φυσιολογική επίδραση είναι αμελητέα. Επιπρόσθετα, ο ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης ή video – games σχετίζεται θετικά με την περιφέρεια μέσης, την γλυκόζη πλάσματος νηστείας, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και αρνητικά με την HDL – χοληστερόλη. Σχετικά με το μεταβολικό σύνδρομο, ο χρόνος θέασης ηλεκτρονικών μέσων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισής του κατά 16,6% μετά από προσαρμογή για το φύλο και την ηλικία.
Αναφορικά με τη μυϊκή δύναμη, τα αποτελέσματα δείχνουν μία θετική συσχέτισή της με την περιφέρεια μέσης, την γλυκόζη πλάσματος νηστείας, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και μία αρνητική συσχέτιση με την HDL – χοληστερόλη. Αν και τα αποτελέσματα θεωρούνται στατιστικά σημαντικά, η φυσιολογική σημασία τους μπορεί να θεωρηθεί διφορούμενη.
Συζήτηση
Η μελέτη προσπάθησε να καλύψει το βιβλιογραφικό κενό σχετικά με την ταυτόχρονη διερεύνηση της επίδρασης διαφορετικών δεικτών φυσικής κατάστασης σε επιμέρους παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου στον προεφηβικό πληθυσμό της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, προέκυψε πως η αύξηση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου στα παιδιά, ενώ η αυξημένη καθιστική συμπεριφορά αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισής του. Τέλος, φαίνεται πως τα αποτελέσματα της μυϊκής δύναμης δεν φέρουν κάποια ιδιαίτερη φυσιολογική σημασία, απλώς επιβεβαιώνουν την υπάρχουσα διφορούμενη κατάσταση στις βιβλιογραφικές αναφορές.
Συμπέρασμα
Κρίνεται απαραίτητη η προοπτική μελέτη των δεικτών της φυσικής κατάστασης, ώστε τελικά να φανεί εάν πράγματι η αυξημένη καρδιοαναπνευστική ικανότητα και μυϊκή δύναμη καθώς και η μειωμένη καθιστική συμπεριφορά, συμβάλλουν όχι μόνο στην επιτυχή αλλά και στην μακροχρόνια πρόληψη της εμφάνισης του μεταβολικού συνδρόμου. Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, η συμβουλευτική στις παρεμβάσεις πρόληψης και θεραπείας του μεταβολικού συνδρόμου θα διευρυνθεί ,ώστε να συμπεριλάβει κατάλληλα εστιασμένες προτάσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής και κυρίως τη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης των παιδιών.
Ο επιπολασμός του μεταβολικού συνδρόμου στην παιδική και εφηβική ηλικία αυξάνεται ραγδαία σε διεθνές επίπεδο, ώστε αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου στην ενήλικη ζωή. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαία η διερεύνηση όλων των πιθανών παραμέτρων που οδηγούν στην εμφάνισή του. Ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου θεωρείται ο καθιστικός τρόπος ζωής, ο οποίος συνδέεται με την κακή φυσική κατάσταση, τη μειωμένη διάρκεια ύπνου αλλά και την ανάπτυξη άλλων κοινών συννοσηροτήτων , όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος, ο καρκίνος και ο αυξημένος κίνδυνος πρόωρου θανάτου. Από την άλλη, η αύξηση της σωματικής άσκησης και η συνακόλουθη μείωση της καθιστικής συμπεριφοράς κατά την παιδική ηλικία συμβάλλουν στη βελτίωση της καρδιομεταβολικής υγείας και στην πρόληψη έναντι οποιασδήποτε καρδιομεταβολικής διαταραχής. Ένας πιο σύνθετος συλλογισμός που επιβεβαιώνεται βιβλιογραφικά, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η σωματική άσκηση συμβάλλει στην βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ατόμου και επομένως δείκτες που αξιολογούν την φυσική κατάσταση ίσως έχουν μία αξιόπιστη προβλεπτική ικανότητα εμφάνισης κάποιας νόσου ήδη από την παιδική ηλικία.
Σκοπός, λοιπόν, της προτεινόμενης διπλωματικής διατριβής είναι μελέτη της επίδρασης δεικτών φυσικής κατάστασης και φυσικής δραστηριότητας (χειροδυναμομέτρηση, μέγιστη ταχύτητα και μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων, ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/ video games) στην πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε παιδιά ηλικίας 9 -13 ετών, λαμβάνοντας υπόψιν τα δεδομένα της πολυκεντρικής μελέτης Healthy Growth Study που αφορούν στον ελληνικό προεφηβικό πληθυσμό.
Μεθοδολογία
Το δείγμα της μελέτης αποτελείται από 2660 παιδιά ηλικίας 9-13 ετών που φοιτούν στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη όλων των δημοτικών σχολείων που βρίσκονται σε τέσσερις νομούς της ελληνικής επικράτειας και συγκεκριμένα στην Αττική, την Αιτωλοακαρνανία, τη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο – Κρήτης. Η συγκέντρωση του δείγματος της μελέτης πραγματοποιήθηκε μετά τη θετική ανταπόκριση των γονέων στην εθελοντική συμμετοχή των παιδιών τους στην μελέτη.
Για τους σκοπούς της εργασίας και την μελέτη της επίδρασης της φυσικής κατάστασης στην εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου στα παιδιά της μελέτης, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από ανθρωπομετρικούς (βάρος – ύψος – περιφέρειες μέσης και ισχίων), κλινικούς (αρτηριακή πίεση), αιματολογικούς και βιοχημικούς δείκτες (γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό προφίλ), δείκτες φυσικής κατάστασης (καρδιοαναπνευστική ικανότητα και μυϊκή δύναμη) καθώς και πληροφορίες σχετικά με την φυσική δραστηριότητα των παιδιών (συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων και ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/video games). Πιο συγκεκριμένα, η καρδιοαναπνευστική ικανότητα αξιολογήθηκε μέσω της δοκιμής τρεξίματος αντοχής 20 μέτρων (The 20-m Endurance Shuttle Run Test - ERT) για τον προσδιορισμό της μέγιστης ταχύτητας και μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου, ενώ η μυϊκή δύναμη μέσω της χειροδυναμομέτρησης. Ο συνολικός αριθμός ημερήσιων βημάτων υπολογίστηκε μέσω βηματομετρητή, ενώ ο ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης/video games από αυτοδηλούμενα στοιχεία των ίδιων των παιδιών.
Αποτελέσματα
Το μέγεθος του δείγματος της μελέτης είναι 2660 άτομα, εκ των οποίων τα 1344 είναι αγόρια και τα 1316 είναι κορίτσια. Ο μέσος όρος της ηλικίας των παιδιών στο σύνολο του δείγματος ήταν 11,2 ± 0,7 έτη.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πως η καρδιοαναπνευστική ικανότητα, σχετίζεται αρνητικά με την περιφέρεια μέσης, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και θετικά με την HDL – χοληστερόλη. Επίσης, φάνηκε πως η καλύτερη καρδιοαναπνευστική ικανότητα (μέσω της μέγιστης ταχύτητας) σχετίστηκε με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου κατά 18,9% μετά από προσαρμογή για το φύλο και την ηλικία.
Όσον αφορά τον συνολικό αριθμό ημερήσιων βημάτων (ως μέσον αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας), είτε δεν σχετίζεται στατιστικά σημαντικά με οποιονδήποτε επιμέρους παράγοντα του μεταβολικού συνδρόμου είτε σχετίζεται στατιστικά σημαντικά αλλά η φυσιολογική επίδραση είναι αμελητέα. Επιπρόσθετα, ο ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης ή video – games σχετίζεται θετικά με την περιφέρεια μέσης, την γλυκόζη πλάσματος νηστείας, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και αρνητικά με την HDL – χοληστερόλη. Σχετικά με το μεταβολικό σύνδρομο, ο χρόνος θέασης ηλεκτρονικών μέσων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισής του κατά 16,6% μετά από προσαρμογή για το φύλο και την ηλικία.
Αναφορικά με τη μυϊκή δύναμη, τα αποτελέσματα δείχνουν μία θετική συσχέτισή της με την περιφέρεια μέσης, την γλυκόζη πλάσματος νηστείας, την ινσουλινοαντίσταση, τα τριγλυκερίδια και την συστολική πίεση και μία αρνητική συσχέτιση με την HDL – χοληστερόλη. Αν και τα αποτελέσματα θεωρούνται στατιστικά σημαντικά, η φυσιολογική σημασία τους μπορεί να θεωρηθεί διφορούμενη.
Συζήτηση
Η μελέτη προσπάθησε να καλύψει το βιβλιογραφικό κενό σχετικά με την ταυτόχρονη διερεύνηση της επίδρασης διαφορετικών δεικτών φυσικής κατάστασης σε επιμέρους παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου στον προεφηβικό πληθυσμό της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, προέκυψε πως η αύξηση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου στα παιδιά, ενώ η αυξημένη καθιστική συμπεριφορά αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισής του. Τέλος, φαίνεται πως τα αποτελέσματα της μυϊκής δύναμης δεν φέρουν κάποια ιδιαίτερη φυσιολογική σημασία, απλώς επιβεβαιώνουν την υπάρχουσα διφορούμενη κατάσταση στις βιβλιογραφικές αναφορές.
Συμπέρασμα
Κρίνεται απαραίτητη η προοπτική μελέτη των δεικτών της φυσικής κατάστασης, ώστε τελικά να φανεί εάν πράγματι η αυξημένη καρδιοαναπνευστική ικανότητα και μυϊκή δύναμη καθώς και η μειωμένη καθιστική συμπεριφορά, συμβάλλουν όχι μόνο στην επιτυχή αλλά και στην μακροχρόνια πρόληψη της εμφάνισης του μεταβολικού συνδρόμου. Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, η συμβουλευτική στις παρεμβάσεις πρόληψης και θεραπείας του μεταβολικού συνδρόμου θα διευρυνθεί ,ώστε να συμπεριλάβει κατάλληλα εστιασμένες προτάσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής και κυρίως τη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης των παιδιών.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2024-03-13
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Διατροφή (Γενικά). DRI’s
Λοιπά Θέματα:
Μεταβολισμός - Διαταραχές - Παιδιά
Φυσική κατάσταση - Διαιτολογικές απόψεις
Φυσική κατάσταση - Διαιτολογικές απόψεις
Λέξεις-κλειδιά:
Φυσική Κατάσταση, Παιδιά, Φυσική Δραστηριότητα, Μεταβολικό Σύνδρομο
Περιγραφή:
94 σ.,πίν.,διαγρ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
