H εκδήλωση του μεταβολικού συνδρόμου σε σχέση με το γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο: ο ρόλος του τρόπου ζωής και ψυχολογικών διαταραχών

Βάσσου, Χριστίνα, Δημήτριος

Παναγιωτάκος, Δημοσθένης

Εισαγωγή/Σκοπός: Τα καρδιο-μεταβολικά νοσήματα (δηλαδή, το μεταβολικό σύνδρομο (ΜετΣ) και τα καρδιαγγειακά νοσήματα (ΚΑΝ) είναι η κύρια αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο, παρόλο που συχνά μπορούν να προληφθούν. Η παρούσα διατριβή προτείνει ότι οι ψυχολογικές θεωρίες που προέρχονται από τα μοντέλα της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Θεραπείας και της Λογικό-θυμικής Συμπεριφορικής Θεραπείας μπορούν να εξηγήσουν την εμφάνιση του ΜετΣ και των ΚΑΝ, λαμβάνοντας υπόψη τον πρωταρχικό ρόλο της βασικής τους δομής, δηλαδή των παράλογων πεποιθήσεων, είτε απευθείας μέσω νευροχημικής και βιοχημικής δυσλειτουργίας είτε μέσω δυσλειτουργικών συναισθημάτων και συμπεριφορών. Δεδομένου ότι οι παραπάνω καρδιο-μεταβολικές καταστάσεις είναι εξαιρετικά περίπλοκες, σκοπός αυτής της διατριβής είναι να διερευνήσει την ανάπτυξή τους, λαμβάνοντας υπόψη τις παράλογες πεποιθήσεις, και συγκεκριμένα, να εξετάσει εάν το ΜΣ θα μπορούσε να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο στην πιθανή σχέση μεταξύ παράλογων πεποιθήσεων και ΚΑΝ. Ένας άλλος στόχος είναι να καλυφθούν τα τρέχοντα κενά στη γνώση και να γνωστοποιηθούν μελλοντικές κατευθύνσεις για τη δημόσια υγεία, οι οποίες θα μπορούσαν τελικά να περιλαμβάνουν βιο-ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα υψηλού κινδύνου για καρδιο-μεταβολικά νοσήματα σε παρεμβάσεις εκλογής. Υλικό και Μέθοδοι: 853 συμμετέχοντες χωρίς ιστορικό ΚΑΝ [453 άνδρες (ηλικίας 45±13ετών) και 400 γυναίκες (ηλικίας 44±18 ετών)] που συμμετείχαν στη μελέτη ΑΤΤΙΚΗ, υποβλήθηκαν σε ψυχολογικές αξιολογήσεις και παρακολουθήθηκαν για 10έτη (2002-2012), αποτελούν το δείγμα της παρούσας μελέτης. Πραγματοποιήθηκαν βιοχημικές, κλινικές αξιολογήσεις και καταγραφή του τρόπου ζωής, ενώ οι παράλογες πεποιθήσεις, το άγχος, η κατάθλιψη και η εχθρότητα αξιολογήθηκαν χρησιμοποιώντας το ερωτηματολόγιο αυτό-αναφοράς για τις παράλογες πεποιθήσεις (IBI, εύρος βαθμολογίας 0-88), το ερωτηματολόγιο άγχους του Spielberger (STAI, εύρος βαθμολογίας 20-80), την κλίμακα αυτό-αξιολόγησης της κατάθλιψης τους Zung (ZDRS, εύρος βαθμολογίας 20-80) και το ερωτηματολόγιο εχθρότητας και κατεύθυνσης της εχθρότητας (HDHQ, εύρος βαθμολογίας 0-55), αντίστοιχα. Η επίπτωση των ΚΑΝ ορίστηκε σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Στατιστικής Ταξινόμησης Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας ICD-10. Εφαρμόστηκε μονομεταβλητή και πολυμεταβλητή λογιστική παλινδρόμηση για την εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης ΜΣ και ΚΑΝ, και για τον έλεγχο συγχυτικών παραγόντων, καθώς και στρωματοποιημένη λογιστική παλινδρόμηση για την ανίχνευση πιθανών τροποποιητών. Αποτελέσματα: Η μέση τιμή IBI ήταν 53±2 για τους άνδρες και 53±3 για τις γυναίκες (p=0,88). Τα υψηλά επίπεδα IBI συσχετίστηκαν με 1,5 φορές περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης ΜΣ, συγκριτικά με τα χαμηλά επίπεδα IBI. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες με υψηλό IBI και υψηλό STAI είχαν 96% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ΜΣ, σε σύγκριση με εκείνους με χαμηλό IBI και χαμηλό ή υψηλό STAI [Σχετικός Λόγος (ΣΛ)= 1,96;95%Διάστημα Εμπιστοσύνης (ΔΕ):(1,01,3,80)]. Η υψηλή βαθμολογία IBI συσχετίστηκε, επίσης, θετικά με το 10-ετή κίνδυνο ΚΑΝ [Σχετικός Κίνδυνος (ΣΚ)=1,07,95%ΔΕ 1,04,1,13)], τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Επίσης, οι συμμετέχοντες με υψηλές παράλογες πεποιθήσεις και συμπτώματα άγχους είχαν 138% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ΚΑΝ κατά τη διάρκεια της 10-ετούς παρακολούθησης (ΣΚ 2,38, 95%ΔΕ 1,75,3,23) σε σύγκριση με εκείνους χωρίς άγχος. Επιπρόσθετα, προκαταρκτικά ευρήματα από την πρόσφατη 20-ετή παρακολούθηση αποκάλυψαν ότι οι συμμετέχοντες με υψηλά επίπεδα IBI διέτρεχαν επίσης υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ΚΑΝ κατά τη διάρκεια περιόδου παρακολούθησης 20ετών (2002-2022), σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με χαμηλά επίπεδα (ΣΚ 1,10, 95%ΔΕ 1,05 1.14). Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, το άγχος και η κατάθλιψη, και το ΜετΣ, έχουν τροποποιητική επίδραση στη σχέση μεταξύ των παράλογων πεποιθήσεων και ΚΑΝ, ενώ οι διατροφικές συνήθειες μακριά από τη μεσογειακή διατροφή, το κάπνισμα, η υπέρταση, οι τροχιές άγχους και κατάθλιψης, η υπερχοληστερολαιμία, το ΜΣ, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP),η ιντερλευκίνη- 6 (IL-6) και η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα (TAC) ήταν μεσολαβητές στις υπό μελέτη συσχετίσεις. Συμπεράσματα: Τα ευρήματα αυτής της διατριβής προάγουν την ψυχολογική έρευνα στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης της ψυχικής υγείας και των καρδιο- μεταβολικών παθήσεων, καθώς υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο των παράλογων πεποιθήσεων, για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία, και την ανάγκη οικοδόμησης νέων, ολιστικών προσεγγίσεων για την καλύτερη κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ψυχολογικών, συμπεριφορικών και βιολογικών καθοριστικών παραγόντων στον κίνδυνο ΚΑΝ, αλλά και την εφαρμογή αντίστοιχων παρεμβάσεων.

2023-11-07

Αγγλικά

Διατροφή (Γενικά). DRI’s
Διαιτολογία (Γενικά)

Επιδημιολογία
Διατροφή - Ψυχολογικές απόψεις

άγχος και κατάθλιψη,Μεσογειακή διατροφή,πεποιθήσεις,μεταβολικό σύνδρομο,καρδιαγγειακές νόσοι

248 σ.,πίν.,σχ.

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0