Πρωτότυπος Τίτλος:
Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας παρέμβασης διατροφής και φυσικής δραστηριότητας για τη βελτίωση συμπεριφορών υγείας και την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας στην Ευρώπη
Συγγραφέας:
Λαμπρινού, Χριστίνα Πωλίνα, Παναγιώτης
Επιβλέπων καθηγητής:
Μανιός, Ιωάννης
Περίληψη:
Ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Διάφορες παρεμβάσεις δοκιμάζονται σε νεαρή ηλικία προκειμένου να αποφευχθεί η παιδική παχυσαρκία και να βελτιωθούν οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενεργειακή ισορροπία (EBRBs). Η τρέχουσα εργασία είχε στόχο να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ToyBox στα EBRBs των παιδιών και των ανθρωπομετρικών δεικτών τους, τη διερεύνηση των καθοριστικών παραγόντων της οικογένειας που πιθανώς να διαμεσολαβούν στην αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ToyBox στην κατανάλωση νερού καθώς και υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ των παιδιών προσχολικής ηλικίας.
Μια παρέμβαση που στόχευε στην προώθηση της κατανάλωσης νερού, της υγιεινής διατροφής και ενδιάμεσων γευμάτων, της σωματικής άσκησης και της μείωσης / διακοπής του καθιστικού χρόνου στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και στις οικογένειές τους, εφαρμόστηκε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες για ένα σχολικό έτος και αξιολογήθηκε σε μια τυχαιοποιημένη δοκιμή. Τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των παιδιών καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας βηματομετρητές για έξι συνεχόμενες ημέρες, συμπεριλαμβανομένων δύο ημερών σαββατοκύριακου. Οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενεργειακή ισορροπία, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών διαμεσολαβητών τους, καταγράφηκαν από τους γονείς/φροντιστές των παιδιών χρησιμοποιώντας τυποποιημένα ερωτηματολόγια. Το βάρος και το ύψος των παιδιών μετρήθηκαν από εκπαιδευμένους ερευνητές, χρησιμοποιώντας τυποποιημένο εξοπλισμό. Όλες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο/Ιούνιο του 2012 και τον Μάιο/Ιούνιο του 2013. Πραγματοποιήθηκαν πολυεπίπεδες επαναλαμβανόμενες αναλύσεις για την αξιολόγηση των επιδράσεων παρέμβασης στα EBRBs και τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των παιδιών, ενώ τα αποτελέσματα για τους διαμεσολαβητικούς παράγοντες αξιολογήθηκαν με τη διαδικασία bootstrapping.
Στο συνολικό δείγμα, στην ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση της κατανάλωσης νερού, μεγαλύτερη μείωση των συσκευασμένων χυμών φρούτων, γλυκών και προϊόντων κρέατος, μικρότερη αύξηση του χρόνου που αφιερώνεται σε PC/βιντεοπαιχνίδια (τις καθημερινές και τα σαββατοκύριακα) και μικρότερη μείωση των βημάτων τα σαββατοκύριακα σε σύγκριση με τα παιδιά που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου. Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε επίπεδο χώρας, ενώ πρόσθετα ευνοϊκά αποτελέσματα για την ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκαν στη Γερμανία σχετικά με τα ζαχαρούχα ροφήματα και στο Βέλγιο σχετικά με τα αλμυρά σνακ και το χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης τα σαββατοκύριακα. Στους ανθρωπομετρικούς δείκτες δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές επιδράσεις της παρέμβασης.
Όσον αφορά τις επιδράσεις της παρέμβασης σε καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, η παρέμβαση ToyBox αύξησε σημαντικά τη διαθεσιμότητα νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων, την κατανάλωση νερού από τους γονείς, τη γονική ενθάρρυνση στα παιδιά ώστε να πίνουν νερό και τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση νερού. Στο συνολικό μοντέλο, όλοι οι παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση νερού σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και διαμεσολαβούσαν το αποτέλεσμα της παρέμβασης στην κατανάλωση νερού (συνολική επίδραση διαμεσολάβησης = 40%).
Παρόλο που η συνολική επίδραση της παρέμβασης ToyBox στα υγιεινά και ανθυγιεινά σνακ δεν ήταν σημαντική, η παρέμβαση βελτίωσε σημαντικά τη θέσπιση κανόνων από τους γονείς σχετικά με την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά (δηλαδή περιορισμός τους κατά την παρακολούθηση τηλεόρασης και άδεια για την κατανάλωσή τους μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις) και την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ των γονέων, ενώ αύξησε τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση σνακ. Όσον αφορά τα υγιεινά σνακ, η παρέμβαση ToyBox βελτίωσε τη στάση των παιδιών απέναντι στα φρούτα και τα λαχανικά. Όλοι οι προαναφερθέντες καθοριστικοί παράγοντες διαμεσολαβούσαν στην επίδραση της παρέμβασης στην κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενώ σχεδόν όλοι οι καθοριστικοί παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από παιδιά.
Η προσιτή και χαμηλού κόστους παρέμβαση, η οποία πραγματοποιήθηκε από το προσωπικό του νηπιαγωγείου και ενέπλεξε ενεργά τους γονείς, έδειξε ότι μπορεί να προκαλέσει ευνοϊκές αλλαγές στα EBRBs των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην προώθηση της κατανάλωσης νερού και υγιεινών σνακ και στον περιορισμό της κατανάλωσης ανθυγιεινών σνακ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, θα πρέπει να στοχεύουν τους διαμεσολαβητές που αναδείχθηκαν από την παρούσα μελέτη, αλλά και να προσδιορίζουν νέους καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, το σχολείο ή τους συναδέλφους, για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους.
Μια παρέμβαση που στόχευε στην προώθηση της κατανάλωσης νερού, της υγιεινής διατροφής και ενδιάμεσων γευμάτων, της σωματικής άσκησης και της μείωσης / διακοπής του καθιστικού χρόνου στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και στις οικογένειές τους, εφαρμόστηκε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες για ένα σχολικό έτος και αξιολογήθηκε σε μια τυχαιοποιημένη δοκιμή. Τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των παιδιών καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας βηματομετρητές για έξι συνεχόμενες ημέρες, συμπεριλαμβανομένων δύο ημερών σαββατοκύριακου. Οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ενεργειακή ισορροπία, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών διαμεσολαβητών τους, καταγράφηκαν από τους γονείς/φροντιστές των παιδιών χρησιμοποιώντας τυποποιημένα ερωτηματολόγια. Το βάρος και το ύψος των παιδιών μετρήθηκαν από εκπαιδευμένους ερευνητές, χρησιμοποιώντας τυποποιημένο εξοπλισμό. Όλες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο/Ιούνιο του 2012 και τον Μάιο/Ιούνιο του 2013. Πραγματοποιήθηκαν πολυεπίπεδες επαναλαμβανόμενες αναλύσεις για την αξιολόγηση των επιδράσεων παρέμβασης στα EBRBs και τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των παιδιών, ενώ τα αποτελέσματα για τους διαμεσολαβητικούς παράγοντες αξιολογήθηκαν με τη διαδικασία bootstrapping.
Στο συνολικό δείγμα, στην ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση της κατανάλωσης νερού, μεγαλύτερη μείωση των συσκευασμένων χυμών φρούτων, γλυκών και προϊόντων κρέατος, μικρότερη αύξηση του χρόνου που αφιερώνεται σε PC/βιντεοπαιχνίδια (τις καθημερινές και τα σαββατοκύριακα) και μικρότερη μείωση των βημάτων τα σαββατοκύριακα σε σύγκριση με τα παιδιά που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου. Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε επίπεδο χώρας, ενώ πρόσθετα ευνοϊκά αποτελέσματα για την ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκαν στη Γερμανία σχετικά με τα ζαχαρούχα ροφήματα και στο Βέλγιο σχετικά με τα αλμυρά σνακ και το χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης τα σαββατοκύριακα. Στους ανθρωπομετρικούς δείκτες δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές επιδράσεις της παρέμβασης.
Όσον αφορά τις επιδράσεις της παρέμβασης σε καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, η παρέμβαση ToyBox αύξησε σημαντικά τη διαθεσιμότητα νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων, την κατανάλωση νερού από τους γονείς, τη γονική ενθάρρυνση στα παιδιά ώστε να πίνουν νερό και τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση νερού. Στο συνολικό μοντέλο, όλοι οι παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση νερού σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και διαμεσολαβούσαν το αποτέλεσμα της παρέμβασης στην κατανάλωση νερού (συνολική επίδραση διαμεσολάβησης = 40%).
Παρόλο που η συνολική επίδραση της παρέμβασης ToyBox στα υγιεινά και ανθυγιεινά σνακ δεν ήταν σημαντική, η παρέμβαση βελτίωσε σημαντικά τη θέσπιση κανόνων από τους γονείς σχετικά με την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά (δηλαδή περιορισμός τους κατά την παρακολούθηση τηλεόρασης και άδεια για την κατανάλωσή τους μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις) και την κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ των γονέων, ενώ αύξησε τη γονική γνώση σχετικά με τις συστάσεις για την κατανάλωση σνακ. Όσον αφορά τα υγιεινά σνακ, η παρέμβαση ToyBox βελτίωσε τη στάση των παιδιών απέναντι στα φρούτα και τα λαχανικά. Όλοι οι προαναφερθέντες καθοριστικοί παράγοντες διαμεσολαβούσαν στην επίδραση της παρέμβασης στην κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενώ σχεδόν όλοι οι καθοριστικοί παράγοντες συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την κατανάλωση υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ από παιδιά.
Η προσιτή και χαμηλού κόστους παρέμβαση, η οποία πραγματοποιήθηκε από το προσωπικό του νηπιαγωγείου και ενέπλεξε ενεργά τους γονείς, έδειξε ότι μπορεί να προκαλέσει ευνοϊκές αλλαγές στα EBRBs των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην προώθηση της κατανάλωσης νερού και υγιεινών σνακ και στον περιορισμό της κατανάλωσης ανθυγιεινών σνακ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, θα πρέπει να στοχεύουν τους διαμεσολαβητές που αναδείχθηκαν από την παρούσα μελέτη, αλλά και να προσδιορίζουν νέους καθοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια, το σχολείο ή τους συναδέλφους, για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2020-12-23
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Διατροφή παιδιών και εφήβων
Λοιπά Θέματα:
Παιδιά - Διατροφή
Παχυσαρκία στα παιδιά
Νερό - Φυσιολογικές απόψεις
Παχυσαρκία στα παιδιά
Νερό - Φυσιολογικές απόψεις
Λέξεις-κλειδιά:
Παρέμβαση, κατανάλωση νερού, κατανάλωση ενδιάμεσων γευμάτων, παιδιά προσχολικής ηλικίας, διαμεσολαβητικοί παράγοντες
Περιγραφή:
144 σ.,εικ.,πίν.,σχ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
