Περίληψη:
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) αποτελεί μία από τις πιο κοινές μεταβολικές ασθένειες παγκοσμίως με επιπολασμός 8,8%. Τα τελευταία χρόνια προγράμματα παρέμβασης στον τρόπο ζωής πέτυχαν την πρόληψη ή την καθυστέρηση της εμφάνισης του διαβήτη σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου όπως εκείνοι με διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη. Οι επιδράσεις των παραγόντων του τρόπου ζωής είτε συνδυαστικά είτε μεμονωμένα στον μεταβολισμό της γλυκόζης και στην αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν μελετηθεί τόσο σε υγιή όσο και σε άτομα με διαβήτη. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των κυριότερων συμπεριφορών που σχετίζονται με τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης και την αντίσταση στην ινσουλίνη σε φαινομενικά υγιείς ενήλικες, οι οποίοι όμως έχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη από οικογένειες σε μεγάλο δείγμα από 6 ευρωπαϊκές χώρες.
Πολυπαραγοντικά μοντέλα λογιστικής και γραμμικής παλινδρόμησης χρησιμοποιήθηκαν για τον έλεγχο της συσχέτισης σημαντικών συμπεριφορών (διατροφή και άσκηση) με τα επίπεδα γλυκόζης, ινσουλίνης και της αντίστασης στην ινσουλίνη που βασίστηκε στον υπολογισμό του HOMA-IR, στη συγχρονική φάση της παρέμβασης Feel4Diabetes, στο συνολικό δείγμα και σε επιμέρους κατηγορίες όπως ανά περιοχή (Κεντρική Βόρεια και Νοτιοανατολική Ευρώπη), κοινωνικοοικονομικό επίπεδο ( ως έτη εκπαίδευσης: 0-14 ετών και> 15) και ηλικία (<45 και> 45 ετών). Όλα τα μοντέλα παλινδρόμησης διορθώθηκαν ως προς το φύλο και το κάπνισμα και αναλύθηκαν σε 2 ομάδες: χαμηλού και υψηλού κινδύνου με κατώφλι στο FINDRISC σκορ το 12. Επίσης, προστέθηκε στην ανάλυση ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) για να ανιχνεύσει τους επικρατέστερους παράγοντες που συνδέονται κυρίαρχα με τη γλυκόζη και την αντίσταση στην ινσουλίνη ανεξάρτητα από όλες τις υπό έλεγχο μεταβλητές και το ΔΜΣ.
Όσον αφορά την ομάδα υψηλού κινδύνου, ο ΔΜΣ ήταν ένας από τους ισχυρότερους ανεξάρτητους παράγοντες που συσχετίστηκε θετικά με τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης και την ινσουλινοαντίσταση στο συνολικό δείγμα. Σε ότι αφορά τη γλυκόζη, η υψηλή κατανάλωση χυμών με ζάχαρη (β= 0,15, 95% CI 0,06-1,27) συσχετίστηκε θετικά με τα επίπεδα γλυκόζης στο συνολικό δείγμα, στη νοτιοανατολική Ευρώπη, στο χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και σε συμμετέχοντες <45 ετών. Σε ότι αφορά την αντίσταση στην ινσουλίνη, η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων δημητριακών (OR= 5,69, 95% CI 1,73-18,77) συσχετίστηκε θετικά με το HOMA-IR στο συνολικό δείγμα και στην ομάδα με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Εκτός από τα επεξεργασμένα δημητριακά, οι χυμοί με ζάχαρη, οι υψηλές τιμές ΔΜΣ και η χαμηλή πρόσληψη φρούτων και χυμών χωρίς ζάχαρη ήταν παράγοντες που συσχετίστηκαν επίσης θετικά με αυξημένο κίνδυνο για ινσουλινοαντίσταση σε <45 ετών ατόμων υψηλού κινδύνου.
Μεταξύ όλων των συμπεριφορών που εξετάστηκαν, ο ΔΜΣ, η υψηλή κατανάλωση χυμών με ζάχαρη και επεξεργασμένων δημητριακών αποτελούν τους κυρίαρχους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τα επίπεδα γλυκόζης και την ινσουλινοαντίσταση σε ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη. Συνεπώς, τα μελλοντικά προγράμματα πρόληψης του ΣΔ2 θα πρέπει να ανιχνεύουν αυτούς τους παράγοντες προκειμένου να δράσουν με αποτελεσματικότητα στη μείωση του κινδύνου για εμφάνιση ΣΔ2.
Λέξεις-κλειδιά:
φαινομενικά υγιείς ενήλικες, άσκηση, Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2, αντίσταση στην ινσουλίνη, ομάδες τροφίμων