Πρωτότυπος Τίτλος:
Διεθνείς συμβάσεις περιβαλλοντικής προστασίας σε σύγκρουση με τοπικές αναπτυξιακές επιδιώξεις: η περίπτωση του Αμβρακικού Κόλπου
Συγγραφέας:
Καλέντζη, Αικατερίνα
Επιβλέπων καθηγητής:
Σαπουντζάκη, Καλλιόπη
Περίληψη:
Η παρούσα μελέτη διερευνά τις ενδεχόμενες διενέξεις που προκύπτουν από τις κατοχυρωμένες Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Συμβάσεις, τις οποίες έχει αποδεχθεί η Ελλάδα για την προστασία ευαίσθητων περιοχών μεγάλης οικολογικής αξίας και οι οποίες επηρεάζουν, εκ πρώτης όψεως δυσμενώς, τις αναπτυξιακές προοπτικές των εγγύς Τοπικών Κοινωνιών.
Εξετάζεται η πορεία της Περιβαλλοντικής Πολιτικής στην Ελληνική επικράτεια και τα αποτελέσματά της στις περιοχές του επιβαλλόμενου καθεστώτος προστασίας, ώστε να αναδειχθούν οι αλληλένδετοι παράγοντες σε κρατικό αλλά και τοπικό επίπεδο, που επέδρασαν στην διαμόρφωση συγκεκριμένων τάσεων και αναπτυξιακών επιλογών. Απώτερος σκοπός της εργασίας, είναι η ανάδειξη των βαθύτερων αιτίων που ευθύνονται για την πρόκληση τοπικών αντιδράσεων ενάντια στην θεσμική προστασία των κηρυγμένων περιοχών. Με άλλα λόγια, αναζητείται η πηγή του προβλήματος που οδήγησε στην δημιουργία αρνητικών στάσεων από τους τοπικούς πληθυσμούς απέναντι στο νομικό πλαίσιο, έτσι ώστε να σταθούν εμπόδιο για την επίτευξη των στόχων προστασίας που τίθενται.
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, κρίθηκε απαραίτητη η διεξαγωγή μιας ενδελεχούς έρευνας σε περίπτωση προστατευόμενης περιοχής, η οποία έχει υποστεί περιβαλλοντική υποβάθμιση και βρίσκεται υπό καθεστώς προστασίας. Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε ο Διεθνώς αναγνωρισμένος υγροβιότοπος του Αμβρακικού Κόλπου, ο οποίος υπόκειται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, την Διεθνή Σύμβαση Ramsar και έχει χαρακτηρισθεί ως «Εθνικό Πάρκο» βάσει των διατάξεων του Εθνικού Νόμου 1650/1986. Μελετήθηκε η υφιστάμενη κατάσταση στον κόλπο, οι διατάξεις της ΚΥΑ η οποία έχει εκδοθεί για τον χαρακτηρισμού του ως Εθνικό πάρκο (μέτρα, υποχρεώσεις, απαγορεύσεις, δράσεις). Ταυτόχρονα διερευνήθηκε η κοινωνική αποδοχή της, μέσω συνεντεύξεων με αντιπροσωπευτικό δείγμα από τους τοπικούς πληθυσμούς που επηρεάζονται άμεσα από την εφαρμογή των κανόνων που θέτει, στις ζώνες προστασίας. Στα πλαίσια της βαθύτερης αυτής έρευνας, εξετάστηκαν οι συνθήκες και τα χαρακτηριστικά εκείνα της τοπικής κοινωνίας που σκιαγραφούν την κατάσταση στην περιοχή μελέτης και δικαιολογούν τις όποιες αντιδράσεις.
Τελικά, αποδεικνύεται ότι η εφαρμογή της κατοχυρωμένης Διεθνούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Ελλάδα, αποτελεί ένα πολυδιάστατο και δυσεπίλυτο ζήτημα. Οι επιπτώσεις του γίνονται ιδιαίτερα εμφανείς στο υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον. Στην προβληματική κατάσταση των Ελληνικών προστατευόμενων περιοχών, αλληλεπιδρούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όλοι εκείνοι οι ανασταλτικοί παράγοντες, που ξεκινάνε από την ιδεολογία του κεντρικού κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης και καταλήγουν στις κατεστημένες αντιλήψεις και ατομικιστικές συμπεριφορές των κατοίκων των Τοπικών κοινωνιών.
Μία σημαντική πτυχή που αναδείχθηκε, είναι ότι το κυρίαρχο πρόβλημα εντοπίζεται κατά τα πρώτα στάδια χάραξης της περιβαλλοντικής πολιτικής, δηλαδή από το πρώιμο στάδιο του σχεδιασμού των νομικών αποφάσεων για τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως αντικείμενο προστασίας. Η αδυναμία κατάρτισης ορθού και αποτελεσματικού θεσμικού προστατευτικού πλαισίου, συνεπάγεται την ανεπάρκεια, τις ελλείψεις και τον αποπροσανατολισμό από τις βασικές ανάγκες και στόχους που δύναται να εξυπηρετήσει. Συνεπώς κατά την πρακτική εφαρμογή των κανόνων και των μέτρων που ορίζει, αναδεικνύονται σε Τοπικό επίπεδο, τα προβλήματα και τα λάθη που εμπεριέχει. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την προκατάληψη, την αμφισβήτηση προς τις Κεντρικές αρχές, αλλά και την υστέρηση σε περιβαλλοντική παιδεία και πολιτισμικό υπόβαθρο που χαρακτηρίζει τους τοπικούς πληθυσμούς, οδηγεί στην πρόκληση αντιδράσεων αλλά και συγκρούσεων, μεταξύ αυτών των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από τους όρους προστασίας και αυτών που επιβάλλουν τους όρους αυτούς.
Εξετάζεται η πορεία της Περιβαλλοντικής Πολιτικής στην Ελληνική επικράτεια και τα αποτελέσματά της στις περιοχές του επιβαλλόμενου καθεστώτος προστασίας, ώστε να αναδειχθούν οι αλληλένδετοι παράγοντες σε κρατικό αλλά και τοπικό επίπεδο, που επέδρασαν στην διαμόρφωση συγκεκριμένων τάσεων και αναπτυξιακών επιλογών. Απώτερος σκοπός της εργασίας, είναι η ανάδειξη των βαθύτερων αιτίων που ευθύνονται για την πρόκληση τοπικών αντιδράσεων ενάντια στην θεσμική προστασία των κηρυγμένων περιοχών. Με άλλα λόγια, αναζητείται η πηγή του προβλήματος που οδήγησε στην δημιουργία αρνητικών στάσεων από τους τοπικούς πληθυσμούς απέναντι στο νομικό πλαίσιο, έτσι ώστε να σταθούν εμπόδιο για την επίτευξη των στόχων προστασίας που τίθενται.
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, κρίθηκε απαραίτητη η διεξαγωγή μιας ενδελεχούς έρευνας σε περίπτωση προστατευόμενης περιοχής, η οποία έχει υποστεί περιβαλλοντική υποβάθμιση και βρίσκεται υπό καθεστώς προστασίας. Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε ο Διεθνώς αναγνωρισμένος υγροβιότοπος του Αμβρακικού Κόλπου, ο οποίος υπόκειται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, την Διεθνή Σύμβαση Ramsar και έχει χαρακτηρισθεί ως «Εθνικό Πάρκο» βάσει των διατάξεων του Εθνικού Νόμου 1650/1986. Μελετήθηκε η υφιστάμενη κατάσταση στον κόλπο, οι διατάξεις της ΚΥΑ η οποία έχει εκδοθεί για τον χαρακτηρισμού του ως Εθνικό πάρκο (μέτρα, υποχρεώσεις, απαγορεύσεις, δράσεις). Ταυτόχρονα διερευνήθηκε η κοινωνική αποδοχή της, μέσω συνεντεύξεων με αντιπροσωπευτικό δείγμα από τους τοπικούς πληθυσμούς που επηρεάζονται άμεσα από την εφαρμογή των κανόνων που θέτει, στις ζώνες προστασίας. Στα πλαίσια της βαθύτερης αυτής έρευνας, εξετάστηκαν οι συνθήκες και τα χαρακτηριστικά εκείνα της τοπικής κοινωνίας που σκιαγραφούν την κατάσταση στην περιοχή μελέτης και δικαιολογούν τις όποιες αντιδράσεις.
Τελικά, αποδεικνύεται ότι η εφαρμογή της κατοχυρωμένης Διεθνούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Ελλάδα, αποτελεί ένα πολυδιάστατο και δυσεπίλυτο ζήτημα. Οι επιπτώσεις του γίνονται ιδιαίτερα εμφανείς στο υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον. Στην προβληματική κατάσταση των Ελληνικών προστατευόμενων περιοχών, αλληλεπιδρούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όλοι εκείνοι οι ανασταλτικοί παράγοντες, που ξεκινάνε από την ιδεολογία του κεντρικού κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης και καταλήγουν στις κατεστημένες αντιλήψεις και ατομικιστικές συμπεριφορές των κατοίκων των Τοπικών κοινωνιών.
Μία σημαντική πτυχή που αναδείχθηκε, είναι ότι το κυρίαρχο πρόβλημα εντοπίζεται κατά τα πρώτα στάδια χάραξης της περιβαλλοντικής πολιτικής, δηλαδή από το πρώιμο στάδιο του σχεδιασμού των νομικών αποφάσεων για τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως αντικείμενο προστασίας. Η αδυναμία κατάρτισης ορθού και αποτελεσματικού θεσμικού προστατευτικού πλαισίου, συνεπάγεται την ανεπάρκεια, τις ελλείψεις και τον αποπροσανατολισμό από τις βασικές ανάγκες και στόχους που δύναται να εξυπηρετήσει. Συνεπώς κατά την πρακτική εφαρμογή των κανόνων και των μέτρων που ορίζει, αναδεικνύονται σε Τοπικό επίπεδο, τα προβλήματα και τα λάθη που εμπεριέχει. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την προκατάληψη, την αμφισβήτηση προς τις Κεντρικές αρχές, αλλά και την υστέρηση σε περιβαλλοντική παιδεία και πολιτισμικό υπόβαθρο που χαρακτηρίζει τους τοπικούς πληθυσμούς, οδηγεί στην πρόκληση αντιδράσεων αλλά και συγκρούσεων, μεταξύ αυτών των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από τους όρους προστασίας και αυτών που επιβάλλουν τους όρους αυτούς.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2010-09
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Γεωγραφία (Γενικά)
Λοιπά Θέματα:
Περιβάλλον - Προστασία
Λέξεις-κλειδιά:
Περιβαλλοντική προστασία, διεθνείς συμβάσεις, τοπική ανάπτυξη, Αμβρακικός Κόλπος
Περιγραφή:
139, [10], 44 σ., διαγρ., είκ., πίν., χάρτες
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
