Πρωτότυπος Τίτλος:
Το κακάο και η σοκολάτα στη γαστρονομική κουλτούρα και άλλες πτυχές του πολιτισμού της Ελλάδας
Συγγραφέας:
Δημητριάδου, Κλειώ
Περίληψη:
Η συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία έγινε με στόχο να καταγραφεί μια ιστορική αναδρομή της πορείας της σοκολάτας και του κακάο στην Ελλάδα. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στις κοινωνικές και πολιτισμικές επιδράσεις αυτών των προϊόντων, καθώς και του ρόλου τους στην καθημερινή ζωή.
Η καταγωγή του κακάο ανήκει στο Μεξικό. Από εκεί μεταφέρθηκε χάρη στον Ισπανό Φερδινάνδο Κορτές στην Ευρώπη και από εκεί σταδιακά εξαπλώθηκε σε όλες τις χώρες και τις ηπείρους. Η είσοδος της σοκολάτας στην Ελλάδα οφείλεται στον πρωτοπόρο Σπυρίδωνα Παυλίδη. Με το γλυκυσματοποιείον του προσέφερε ένα καινούριο προϊόν στην ελληνική αγορά, το οποίο αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους. Η παρασκευή της πρώτης σοκολάτας τοποθετείται το 1852.
Μετά από τη σοκολατοβιομηχανία Παυλίδου ακολούθησαν διάφορες εταιρείες που ασχολήθηκαν με την παραγωγή σοκολάτας και κακάο, καθώς και προϊόντων που την περιέχουν. Χρονολογικά συναντούμε πρώτη τη βιομηχανία Ζαβορίτου, Λόγγου και Μουλά, Γαβριήλογλου, έπειτα την Ίρις, την ΑΒΕΖΑΠ, την ΑΣΤΗΡ, την Άλφα, την ΙΟΝ, την εταιρεία Ατσάρου και Φλόκα. Άλλες βιομηχανίες που παρήγαγαν προϊόντα με συστατικό τους τη σοκολάτα ή το κακάο ήταν: η εταιρεία Ρούσσος, η ΕΒΓΑ, η Παπαδοπούλου, η ΜΕΛΟ, η Mabel, η ΓΚΛΑΡΙΣ, η ΣΕΡΑΛ και ο Λουμίδης. Η εταιρεία Nestlé εμφανίστηκε το 1912 και ασχολήθηκε αποκλειστικά με εισαγωγές.
Από το 1852 μέχρι το 1970, η ποικιλία των διαθέσιμων προϊόντων στο εμπόριο παρουσίασε συνεχή αύξηση. Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της σοκολάτας αποτελεί το 1859 όπου ο Παυλίδης παράγει και βραβεύεται για τη γνωστή σοκολάτα «Υγείας». Από διαφημίσεις και καταλόγους που έχουν διασωθεί βρίσκουμε διάφορα προϊόντα. Το 1912 η βιομηχανία Ζαβορίτου παράγει σοκολάτα γάλακτος και την ίδια χρονιά αυτό το προϊόν εισάγεται από τη Nestlé. Τη δεκαετία του 1920 εμφανίζεται η σοκολάτα αμυγδάλου από τον Παυλίδη αρχικά και στη συνέχεια (1930) από την εταιρία Ίρις, λίγο αργότερα από την ΕΒΓΑ και την ΙΟΝ. Κάθε εταιρεία εμπλούτισε την αγορά με ποικίλα προϊόντα, άλλα από τα οποία υπάρχουν και σήμερα και άλλα όχι.
Κατά περιόδους χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σκεύη για την προετοιμασία και την κατανάλωση των γλυκισμάτων σοκολάτας ή κακάο. Πριν το 1900, τα περισσότερο πρωτότυπα σκεύη που βρίσκουμε είναι: το χουλιάρι, η ταμίνα, η τερίνα,
η μπασίνα, πετσέτες για το σερβίρισμα και άλλα. Αργότερα, εμφανίζονται: η κάσσα του σουφλέ ή σαχάνι, το σκεύος σοκλ, οι κασολέτες από χαρτί, η παγωτιέρα κλπ.
Από τις συνταγές που καταγράφηκαν, φαίνεται ότι τα περισσότερα παρασκευάσματα είναι ψημένα στο φούρνο ή στην κατσαρόλα. Ορισμένα γλυκίσματα είναι τηγανητά, ενώ υπάρχουν και κάποια που δε χρειάζονται ψήσιμο. Όσον αφορά τα συστατικά, αυτά που συναντώνται πιο συχνά είναι τα αυγά, το γάλα, η ζάχαρη και το βούτυρο. Σε κάποιες συνταγές περιέχονται συστατικά ιδιαίτερα ευρηματικά όπως: οι γόμες τραγακανθίνης, το λαρδί, ο πουρές πατάτας, το παξιμάδι και άλλα.
Η σοκολάτα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε διάφορες πτυχές του πολιτισμού της Ελλάδας. Η εκδήλωση με την οποία έχει συνδεθεί περισσότερο είναι το καρναβάλι και συγκεκριμένα η παρέλαση της τελευταίας Κυριακής των Αποκριών όπου συνηθίζεται ο λεγόμενος «σοκολατοπόλεμος» σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η σοκολάτα βέβαια, σχετίζεται και με τα Χριστούγεννα, ως αγαπημένο γλυκό κυρίως των παιδιών, αλλά και με το Πάσχα λόγω της νηστείας και των σοκολατένιων πασχαλινών αυγών.
Αρχικά η σοκολάτα και το κακάο θεωρούνταν είδος πολυτελείας εξαιτίας του υψηλού κόστους τους. Στην πορεία όμως, έγινε προσπάθεια από τις βιομηχανίες να γίνουν περισσότερο διαθέσιμα στο κοινό αυτά τα προϊόντα και όπως φαίνεται και από τις διαφημίσεις απευθύνθηκαν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και κοινωνικές τάξεις. Αυτό που ίσχυε από την αρχή ήταν η διάθεση να προσδωθεί στη σοκολάτα κύρος και ιδιαίτερες ιδιότητες κυρίως θεραπευτικές και τονωτικές.
Τέλος, η σοκολάτα κατέχει σημαντική θέση σε διάφορα συσσίτια. Βρίσκουμε διάφορες αναφορές για την κατανάλωση σοκολάτας σε περιόδους πολέμου και στο στρατό γενικότερα. Τα περισσότερα στοιχεία όμως, αφορούν παιδικά και μαθητικά συσσίτια καθώς και εράνους ή φιλανθρωπικές κινήσεις.
Η καταγωγή του κακάο ανήκει στο Μεξικό. Από εκεί μεταφέρθηκε χάρη στον Ισπανό Φερδινάνδο Κορτές στην Ευρώπη και από εκεί σταδιακά εξαπλώθηκε σε όλες τις χώρες και τις ηπείρους. Η είσοδος της σοκολάτας στην Ελλάδα οφείλεται στον πρωτοπόρο Σπυρίδωνα Παυλίδη. Με το γλυκυσματοποιείον του προσέφερε ένα καινούριο προϊόν στην ελληνική αγορά, το οποίο αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους. Η παρασκευή της πρώτης σοκολάτας τοποθετείται το 1852.
Μετά από τη σοκολατοβιομηχανία Παυλίδου ακολούθησαν διάφορες εταιρείες που ασχολήθηκαν με την παραγωγή σοκολάτας και κακάο, καθώς και προϊόντων που την περιέχουν. Χρονολογικά συναντούμε πρώτη τη βιομηχανία Ζαβορίτου, Λόγγου και Μουλά, Γαβριήλογλου, έπειτα την Ίρις, την ΑΒΕΖΑΠ, την ΑΣΤΗΡ, την Άλφα, την ΙΟΝ, την εταιρεία Ατσάρου και Φλόκα. Άλλες βιομηχανίες που παρήγαγαν προϊόντα με συστατικό τους τη σοκολάτα ή το κακάο ήταν: η εταιρεία Ρούσσος, η ΕΒΓΑ, η Παπαδοπούλου, η ΜΕΛΟ, η Mabel, η ΓΚΛΑΡΙΣ, η ΣΕΡΑΛ και ο Λουμίδης. Η εταιρεία Nestlé εμφανίστηκε το 1912 και ασχολήθηκε αποκλειστικά με εισαγωγές.
Από το 1852 μέχρι το 1970, η ποικιλία των διαθέσιμων προϊόντων στο εμπόριο παρουσίασε συνεχή αύξηση. Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της σοκολάτας αποτελεί το 1859 όπου ο Παυλίδης παράγει και βραβεύεται για τη γνωστή σοκολάτα «Υγείας». Από διαφημίσεις και καταλόγους που έχουν διασωθεί βρίσκουμε διάφορα προϊόντα. Το 1912 η βιομηχανία Ζαβορίτου παράγει σοκολάτα γάλακτος και την ίδια χρονιά αυτό το προϊόν εισάγεται από τη Nestlé. Τη δεκαετία του 1920 εμφανίζεται η σοκολάτα αμυγδάλου από τον Παυλίδη αρχικά και στη συνέχεια (1930) από την εταιρία Ίρις, λίγο αργότερα από την ΕΒΓΑ και την ΙΟΝ. Κάθε εταιρεία εμπλούτισε την αγορά με ποικίλα προϊόντα, άλλα από τα οποία υπάρχουν και σήμερα και άλλα όχι.
Κατά περιόδους χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σκεύη για την προετοιμασία και την κατανάλωση των γλυκισμάτων σοκολάτας ή κακάο. Πριν το 1900, τα περισσότερο πρωτότυπα σκεύη που βρίσκουμε είναι: το χουλιάρι, η ταμίνα, η τερίνα,
η μπασίνα, πετσέτες για το σερβίρισμα και άλλα. Αργότερα, εμφανίζονται: η κάσσα του σουφλέ ή σαχάνι, το σκεύος σοκλ, οι κασολέτες από χαρτί, η παγωτιέρα κλπ.
Από τις συνταγές που καταγράφηκαν, φαίνεται ότι τα περισσότερα παρασκευάσματα είναι ψημένα στο φούρνο ή στην κατσαρόλα. Ορισμένα γλυκίσματα είναι τηγανητά, ενώ υπάρχουν και κάποια που δε χρειάζονται ψήσιμο. Όσον αφορά τα συστατικά, αυτά που συναντώνται πιο συχνά είναι τα αυγά, το γάλα, η ζάχαρη και το βούτυρο. Σε κάποιες συνταγές περιέχονται συστατικά ιδιαίτερα ευρηματικά όπως: οι γόμες τραγακανθίνης, το λαρδί, ο πουρές πατάτας, το παξιμάδι και άλλα.
Η σοκολάτα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε διάφορες πτυχές του πολιτισμού της Ελλάδας. Η εκδήλωση με την οποία έχει συνδεθεί περισσότερο είναι το καρναβάλι και συγκεκριμένα η παρέλαση της τελευταίας Κυριακής των Αποκριών όπου συνηθίζεται ο λεγόμενος «σοκολατοπόλεμος» σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η σοκολάτα βέβαια, σχετίζεται και με τα Χριστούγεννα, ως αγαπημένο γλυκό κυρίως των παιδιών, αλλά και με το Πάσχα λόγω της νηστείας και των σοκολατένιων πασχαλινών αυγών.
Αρχικά η σοκολάτα και το κακάο θεωρούνταν είδος πολυτελείας εξαιτίας του υψηλού κόστους τους. Στην πορεία όμως, έγινε προσπάθεια από τις βιομηχανίες να γίνουν περισσότερο διαθέσιμα στο κοινό αυτά τα προϊόντα και όπως φαίνεται και από τις διαφημίσεις απευθύνθηκαν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και κοινωνικές τάξεις. Αυτό που ίσχυε από την αρχή ήταν η διάθεση να προσδωθεί στη σοκολάτα κύρος και ιδιαίτερες ιδιότητες κυρίως θεραπευτικές και τονωτικές.
Τέλος, η σοκολάτα κατέχει σημαντική θέση σε διάφορα συσσίτια. Βρίσκουμε διάφορες αναφορές για την κατανάλωση σοκολάτας σε περιόδους πολέμου και στο στρατό γενικότερα. Τα περισσότερα στοιχεία όμως, αφορούν παιδικά και μαθητικά συσσίτια καθώς και εράνους ή φιλανθρωπικές κινήσεις.
Ημερομηνία κατάθεσης:
2005
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Θεματικές Κατηγορίες:
Τροφή, τρόφιμα και επισιτισμός
Λοιπά Θέματα:
Σοκολάτα - Ιστορία
Κακάο - Ιστορία
Σοκολάτα
Κακάο - Ιστορία
Σοκολάτα
Περιγραφή:
135 σ.
Άδεια χρήσης:
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0
