Περίληψη:
Εισαγωγή: Τόσο η παχυσαρκία όσο και η σιδηροπενία έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών, ενώ οι παράγοντες που εξηγούν τα δύο φαινόμενα δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως. Ωστόσο, φαίνεται πως διάφοροι κοινωνικοδημογραφικοί παράγοντες σχετίζονται κυρίως με την παχυσαρκία, όπως το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (ΚΟΕ) των γονέων.
Σκοπός: Ο προσδιορισμός των σημαντικότερων κοινωνικοοικονομικών και δημογραφικών παραγόντων που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας και σιδηροπενίας σε παιδιά σχολικής ηλικίας.
Πληθυσμός μελέτης: 2360 παιδιά ηλικίας 9-13 ετών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Μεθοδολογία: Η μελέτη Healthy Growth είναι μία συγχρονική επιδημιολογική μελέτη, στα πλαίσια της οποίας συλλέχθηκαν ανθρωπομετρικά, βιοχημικά, δημογραφικά και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα από τα παιδιά και τους γονείς τους. Για τον ορισμό του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές αναφοράς του IOTF και για τον ορισμό της σιδηροπενίας χρησιμοποιήθηκαν τα κατώφλια τιμών του ΠΟΥ για τον κορεσμό τρανσφερρίνης. Στη μελέτη συμμετείχαν παιδιά από όλα τα κοινωνικοοικονομικά επίπεδα, ενώ δημιουργήθηκε και ο δείκτης SES index για την εκτίμηση του ΚΟΕ των γονέων.
Αποτελέσματα: Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας βρέθηκε 11,4% και της σιδηροπενίας 18,4%, με τα αγόρια να εμφανίζουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας σε σχέση με τα κορίτσια (13,7% έναντι 9,2%, Ρ=0,001). Η ηλικία του πατέρα άνω των 46 ετών (ΣΛ=0,66, P=0,015), τα 12-16 και άνω των 16 έτη εκπαίδευσης του πατέρα (ΣΛ=0,60, P=0,002 και ΣΛ=0,50, P=0,026 αντίστοιχα), τα 12-16 και άνω των 16 έτη εκπαίδευσης της μητέρας (ΣΛ=0,56 και ΣΛ=0,55 αντίστοιχα) και το υψηλότερο ΚΟΕ, όπως προσδιορίστηκε από το SES index (ΣΛ=0,51, P=0,001) συσχετίστηκαν σημαντικά με μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας.
Όσον αφορά τη σιδηροπενία, η μεγαλύτερη ηλικία των παιδιών (ΣΛ= 1,58, P<0,001) και η ελληνική εθνικότητα (ΣΛ=1,35, P=0,042) συσχετίστηκαν με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σιδηροπενίας. Αντίθετα, η ηλικία της μητέρας άνω των 42 ετών (ΣΛ=0,71, P=0,014), το μεσαίο ΚΟΕ περιοχής σχολείου (ΣΛ=0,53, P<0,001), τα 9-12, 12-16 και άνω των 16 έτη εκπαίδευσης της μητέρας (ΣΛ=0,72, P=0,012 , ΣΛ=0,66, P=0,003 και ΣΛ=0,49, P=0,001 αντίστοιχα), το ετήσιο εισόδημα 12.000-30.000 και άνω των 30.000 ευρώ (ΣΛ=0,74, P=0,029 και ΣΛ=0,72, P=0,035 αντίστοιχα), τα άνω των 30 m2 οικίας/ άτομο (ΣΛ=0,69, P=0,027) καθώς και το ΚΟΕ των γονέων (ΣΛ=0,73, P=0,037) συσχετίστηκαν με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης σιδηροπενίας στα παιδιά.
Συμπέρασμα: Φαίνεται πως υπάρχει μία σχέση ανάμεσα σε πολλούς δημογραφικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες με την παιδική παχυσαρκία και τη σιδηροπενία. Το υψηλό ΚΟΕ των γονέων μειώνει περισσότερο από όλους τους παράγοντες την πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας στα παιδιά, ενώ το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας είναι ίσως ο πιο σημαντικός από τους παράγοντες που σχετίζονται με μειωμένη εμφάνιση σιδηροπενίας στα παιδιά. Η αναγνώριση αυτών των παραγόντων μπορεί να οδηγήσει στο σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων πρόληψης, προσαρμοσμένων στις ανάγκες και στα χαρακτηριστικά πληθυσμιακών ομάδων που εμφανίζουν αυτούς τους παράγοντες και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας ή/ και σιδηροπενίας, ώστε να αντιμετωπιστεί καλύτερα το φαινόμενο.