Γεωχωρική νοημοσύνη για την εκτίμηση πολλαπλών κινδύνων σε παράκτιες περιοχές του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου

Κρασάκης, Παύλος, Γεώργιος

Παρχαρίδης, Ισαάκ

Οι παράκτιες ζώνες είναι σημαντικές σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς αποτελούν περιοχές που προσφέρουν δυνατότητες για ανάπτυξη τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Παράλληλα, συγκεντρώνουν μοναδικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για σωστή διαχείριση και ανάπτυξη, ιδιαίτερα όταν συνδέονται με την ανάπτυξη του αστικού ιστού αλλά και λόγω της ιδιότητας τους ως δυναμικές μεταβατικές ζώνες μεταξύ χερσαίου και υδάτινου περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα το παράκτιο περιβάλλον είναι ευάλωτο σε πιθανούς υδρομετεωρολογικούς και γεωλογικούς κινδύνους, απειλώντας την ανθρώπινη ζωή, τα φυσικά οικοσυστήματα, αλλά και τις υποδομές. Η Ελλάδα, ως τμήμα της Νοτιανατολικής Ευρώπης αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου, διαθέτει πολύ μεγάλη ακτογραμμή με πολυάριθμα νησιά. Στα πλαίσια της κλιματικής αλλαγής, η ανάπτυξη του τουρισμού και η συνεχής επέκταση του αστικού ιστού, οδηγούν σε αυξανόμενο κίνδυνο τα νησιά του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου και ιδιαίτερα τις περιοχές του Νοτίου Αιγαίου, απαιτώντας προσεκτικό σχεδιασμό και βιώσιμη λήψη αποφάσεων. Αυτή η διατριβή επικεντρώθηκε στα νησιά της Μήλου και της Θήρας, τα οποία είναι ευάλωτα σε φυσικούς κινδύνους λόγω της μοναδικής γεωλογικής δομής, του υψηλού αριθμού επισκεπτών, του αυξανόμενου μόνιμου πληθυσμού, καθώς και της επέκτασης του αστικού ιστού σε συνδυασμό με το περιορισμένο οδικό δίκτυο, εντός της παράκτιας ζώνης. Με βάση με τα αποτελέσματα της διατριβής έχει μελετηθεί κάθε κίνδυνος ξεχωριστά ως μία δυναμική και επαναληπτική διαδικασία, λαμβάνοντάς υπόψη φυσικά και ανθρωπογενή κριτήρια. Επόμενο στάδιο αφορούσε η ανάλυση και η διαχείριση πολλαπλών κινδύνων στην ίδια γεωγραφική τοποθεσία, το οποίο αποτελεί μία πρόκληση, ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πολλαπλοί κίνδυνοι όταν λαμβάνουν χώρα στο ίδιο χωροχρονικό περιθώριο μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές, όπως για παράδειγμα, η εκδήλωση τσουνάμι μετά από ένα ισχυρό σεισμό ή μία ηφαιστειακή έκρηξη, τα συνοδά κατολισθητικά γεγονότα αλλά και η εκδήλωση μίας έντονης βροχόπτωσης μπορούν να επηρεάσουν σε ανυποψίαστο και μικρό χρονικό διάστημα, ανθρώπινες ζωές, υποδομές και δραστηριότητες που εμπεριέχονται στα ίδια γεωγραφικά όρια. Οι επιπτώσεις αυτών των κινδύνων μπορούν όμως να προκληθούν και συνδυαστικά λόγω μακροχρόνιων επιδράσεων όπως η συνεχή απώλεια του φυσικού εδάφους λόγω αντικατάστασης του με τεχνητό ιστό, μεγεθύνοντάς τις αρνητικές συνέπειές από πιθανά έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως οι αστραπιαίες πλημμύρες προκαλώντας σημαντικές αλλαγές στην επιφάνεια του εδάφους αλλά και στο περιβάλλον και την οικονομία μίας περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, αυτή η έρευνα, προσπαθεί να παρουσιάσει ένα πλαίσιο εργασίας Γεωχωρικής Νοημοσύνης (Geospatial Intelligence) με βάση το Πλαίσιο Σεντάι για την Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών με σκοπό να συνδυάσει διαφορετικές γεωχωρικές τεχνολογίες, εργαλεία γεωεπεξεργασίας, γεωχωρικά και δορυφορικά δεδομένα διαφορετικών πηγών για την χαρτογράφηση και την οπτικοποίηση της επιδεκτικότητας της αλληλεπίδρασης πολλαπλών κινδύνων των παράκτιων ζωνών της Μήλου και της Θήρας. Συνοψίζοντας τα κύρια αντικείμενα της διατριβής ήταν η προσπάθεια καθορισμού των ορίων της παράκτιας ζώνης, η ημι-αυτόματη προσέγγιση της αβαθούς βαθυμετρίας, η χαρτογράφηση της επέκτασης του αστικού ιστού εφαρμόζοντας αλγόριθμο Μηχανικής Μάθησης σε περιβάλλον Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (ΓΣΠ), η ανάλυση της επιδεκτικότητας του παράκτιου χερσαίου τμήματος σε συγκεκριμένους κινδύνους, όπως η απώλεια τους εδάφους, οι αιφνίδιες πλημμύρες, οι κατολισθήσεις και η εκδήλωση τσουνάμι. Τέλος, τα ευρήματα έχουν απεικονιστεί μέσω ψηφιακής διαδικτυακής και διαδραστικής πλατφόρμας προβολής γεωχωρικών δεδομένων (WebGIS) που επιτρέπει στους χρήστες να κατανοούν καλύτερα, να αλληλοεπιδρούν και να μοιράζονται τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας χάρτες 2D, 3D συνοδευόμενους από αφηγηματικό κείμενο και άλλο πολυμεσικό περιεχόμενο. Για αυτόν τον σκοπό, έχει σχεδιαστεί μια πληροφοριακή πλατφόρμα πολλαπλών κινδύνων που διαθέτει ένα ενημερωτικό πίνακα ελέγχου (dashboard) για την παρακολούθηση της σεισμικότητας και των μετεωρολογικών συνθηκών σε πραγματικό χρόνο (real time), σε συνδυασμό με την απεικόνιση των στατικών αποτελεσμάτων των κινδύνων ξεχωριστά αλλά και της συνολικής επιδεκτικότητας της αλληλεπίδρασης πολλαπλών κινδύνων με έμφαση στις παράκτιες ζώνες χαμηλού υψομέτρου της Μήλου και της Θήρας.

2024-06-06

Αγγλικά

Γεωγραφία (Γενικά)

Διαχείριση παράκτιου χώρου
Φυσικές καταστροφές - Εκτίμηση κινδύνου
Ακτές - Ελλάδα
Ηφαίστεια

Γεωχωρική Νοημοσύνη, Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών, Επιδεκτικότητα, Ηφαιστειακό Τόξο Νοτίου Αιγαίου, Πολλαπλοί Κίνδυνοι

283 σ.,εικ.,πίν.,διαγρ.,χάρτες,σχ.

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0