Προσδιορισμός και αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών δεικτών για την ελληνική ύπαιθρο με τη χρήση σύγχρονων γεωγραφικών εργαλείων

Καστανίδη, Ερασμία Γ.

Παπαδόπουλος, Απόστολος

Η διατριβή συμβάλει στη συζήτηση αξιολόγησης της υπαίθρου, εστιάζοντας στις δυναμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φύσης και κοινωνίας οι οποίες επηρεάζουν την δυνατότητα των κοινωνιών να αντιμετωπίζουν πιθανές περιβαλλοντικές και οικονομικές πιέσεις και προκλήσεις. Στη διαμόρφωση των αλληλεπιδράσεων συμβάλουν οι λειτουργίες του οικοσυστήματος, μέσα από τις οποίες παρέχονται αγαθά και υπηρεσίες στο ανθρώπινο σύστημα, οι ανάγκες και οι αξίες του οποίου καθορίζουν τη χρήση αυτών των υπηρεσιών. Οι περιοχές της υπαίθρου αντιμετωπίζονται ως Κοινωνικά-Οικολογικά Συστήματα (ΚΟΣ) με συγκεκριμένα κοινωνικά και οικολογικά χαρακτηριστικά. Για την αξιολόγηση λειτουργιών και αλληλεπιδράσεων χρησιμοποιήθηκε ένα νέο μεθοδολογικό πλαίσιο, το οποίο περιγράφει με ξεκάθαρα βήματα και στάδια τη διαδικασία αξιολόγησης και καθορισμού δεικτών για συστημάτα κλίμακας δήμου ή/και περιφερειακής ενότητας. Η εφαρμογή του πλαισίου πραγματοποιήθηκε μέσα από εμπειρική έρευνα στην ΠΕ Κορινθίας μελετώντας τις αλληλεπιδράσεις σε σχέση με τις οικοσυστημικές υπηρεσίες των υδατικών συστημάτων, λαμβάνοντας υπόψη τις γνώσεις και τις απόψεις εμπλεκόμενων φορέων σχετικών με τη χρήση και τη διαχείριση των υδάτων. Η τελική αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση δεικτών οι οποίοι αφορούσαν τόσο στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση των μελετημένων περιοχών όσο και στη δυνατότητα των υδατικών οικοσυστημάτων να παρέχουν οικοσυστημικές υπηρεσίες. Συνοπτικά, η συσχέτιση της ευημερίας των κοινωνιών της Κορινθίας με τις οικοσυστημικές υπηρεσίες σε βάθος χρόνου, έχει προκαλέσει πιέσεις στα οικοσυστήματα της περιοχής,ιδιαίτερα στο παράκτιο τμήμα ενώ οι ορεινές περιοχές αντιμετωπίζουν κυρίως κοινωνικοοικονομικές πιέσεις. Η κατασταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τα ορεινά ΚΟΣ να μετατρέπονται σε παρόχους οικοσυστημικών υπηρεσιών και φυσικών πόρων ενώ οι πεδινές και παράκτιες περιοχές να είναι αυτές οι οποίες παρέχουν τις κοινωνικές υπηρεσίες. Σε αυτή τη λογική υποστηρίζεται ότι οι ορεινές περιοχές οφείλουν να συντηρήσουν και να προστατέψουν τη φύση όχι μόνο για δικό τους όφελος αλλά και για το όφελος ολόκληρης της περιοχής. Από τις σημαντικότερες ελλείψεις στο σύνολο της Κορινθίας είναι η περιορισμένη συνεργασία μεταξύ των φορέων καθώς και η τμηματική αντιμετώπιση της φύσης και της κοινωνίας. Τα ζητήματα αυτά σε συνδυασμό με την απουσία αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής δεν ευνοούν την πραγματοποίηση ολοκληρωμένων δράσεων, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται αποσπασματικές παρεμβάσεις διαχείρισης των πιέσεων. Η ιδέα της πράσινης ή αειφόρου ανάπτυξης κυριαρχεί ανάμεσα στους ερωτώμενους και η εμπορευματοποίηση της φύσης παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση στην υποβάθμιση των αγροτικών δραστηριοτήτων. Η απουσία οργανωμένων σχεδίων σε συνδυασμό με την η ανακατασκευή της φύσης και της υπαίθρου ως «εμπορικά προϊόντα» έχει οδηγήσει να ξεχωρίσουν περιοχές όπου κυριαρχεί η ιδιωτική πρωτοβουλία όπως είναι το Μουσείο Περιβάλλοντος στην Στυμφαλία, και οι αθλητικές δραστηριότητες στα Τρίκαλα της Δ.Ε. Ξυλοκάστρου. Η χρήση του προτεινόμενου εργαλείου προωθεί μια ολοκληρωμένη αντίληψη για την σχέση φύσης-κοινωνίας, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνθέτουν και διαμορφώνουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες μιας υπό μελέτης περιοχής.

2018-07-06

Ελληνικά

Κοινωνικές επιστήμες (Γενικά)
Ανθρώπινη οικολογία. Ανθρωπογεωγραφία
Περιβαλλοντική διαχείριση

Περιβάλλον - Διαχείριση
Κοινωνική ανθρωπολογία

Αλληλεπιδράσεις φύσης-κοινωνίας, Υδατικοί πόροι, Οικοσυστημικές υπηρεσίες, Κορινθία, Αγροτικός Χώρος

429 σ.,εικ.,πίν.,χάρτες,σχ.

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση 4.0