Περίληψη:
Στόχοι της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης της εκπαίδευσης με τη μεγέθυνση της οικονομίας και η εκτίμηση της επίδρασης της εκπαίδευσης στην μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας, κατά την χρονική περίοδο 1960-2009, αλλά και κατά την υποπερίοδό της 1981-2009. Η εκτίμηση και για τις δύο περιόδους γίνεται με δύο μεθοδολογίες-υποδείγματα οικονομικής μεγέθυνσης. Το εκτεταμένο νεοκλασικό υπόδειγμα των Mankiw-Romer-Weil (1992) και το ενδογενές υπόδειγμα του Lucas (1988). Αρχικά διερευνάται η επίδραση της εκπαίδευσης στην οικονομική μεγέθυνση της Ελλάδας για την περίοδο 1960-2009. Ως μεταβλητή της εκπαίδευσης, η οποία αποτελεί προσέγγιση της ποσότητας του ανθρωπίνου κεφαλαίου, χρησιμοποιούνται τα ποσοστά των μαθητών που εγγράφονται στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση (enrolment rates). Επίσης, διερευνάται η επίδραση της εκπαίδευσης στην μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας για την περίοδο 1981-2009. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου συντελέστηκαν σημαντικά οικονομικά και πολιτικά γεγονότα (η χώρα έγινε πλήρες μέλος της Ε.Ο.Κ., της Ε.Ε., και της Ευρωζώνης). Κατά την εκτίμηση, έγινε χρήση τριών διαφορετικών μεταβλητών (προσεγγίσεων) του ανθρωπίνου κεφαλαίου (υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία), με στόχο να ελεγχθεί κατά πόσον η προσέγγιση του ανθρωπίνου κεφαλαίου επηρεάζει την εκτίμηση της επίδρασης της εκπαίδευσης στη μεγέθυνση της οικονομίας. Οι μεταβλητές αυτές ήταν τα ποσοστά των μαθητών εκείνων, οι οποίοι εγγράφονται στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα ποσοστά των εργαζομένων που έχουν λάβει την πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια ή την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα μέσα χρόνια εκπαίδευσης των εργαζομένων. Τα κύρια ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι για την περίοδο 1960-2009 και με τα δύο υποδείγματα, α) η δευτεροβάθμια εκπαίδευση άσκησε θετική επίδραση στην οικονομική μεγέθυνση και μάλιστα τη μεγαλύτερη σε σχέση με τις άλλες δύο βαθμίδες, β) η τριτοβάθμια είχε θετική επίδραση, ενώ γ) η πρωτοβάθμια δεν συνέβαλε στην οικονομική μεγέθυνση. Επίσης, προκύπτει, α) αμφίδρομη σχέση αιτιότητας μεταξύ της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του ΑΕΠ, β) σχέση αιτιότητας με κατεύθυνση από την τριτοβάθμια εκπαίδευση προς το ΑΕΠ, ενώ γ) προκύπτει σχέση αιτιότητας με κατεύθυνση από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση προς το ΑΕΠ. Για την περίοδο 1981-2009, για την οποία χρησιμοποιήθηκαν τρεις διαφορετικές μεταβλητές της εκπαίδευσης, προκύπτει ότι δεν υπάρχει μακροχρόνια σχέση μεταξύ των μεταβλητών και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει βραχυχρόνια σχέση αιτιότητας και επίδρασης της εκπαίδευσης και των βαθμίδων της στο ΑΕΠ.